Skinfaxi - 01.04.1979, Page 12

er til kælivökvi í þrýstibrúsum, en notkun
hans er vandasamari þar sem hann getur
valdið kali á húð við ógætilega meðferð.
Knattspyrnuþjálfarar hafa notað þennan
kælivökva talsvert, en ekki alltaf skyn-
samlega. Kælingin deyfir sársaukann og
eftir að henni hefur verið beitt er hinn
meiddi leikmaður sendur beint inn á völl-
inn aftur. Þetta er í æpandi mótsögn við
alla skynsemi og algerlega forkastanlegt,
þar sem þetta mun óhjákvæmilega auka-
meiðslin og getur jafnvel valdið varan-
legum örkumlum.
Rétt er að halda kælingu áfram i a.m.k.
hálfa klukkustund, lengri tími gerir þó
enn meira gagn. Það eina sem þarf að var-
ast er að valda kalskemmdum á húðinni.
Annars gerir kælingin aldrei skaða, jafn-
vel ekki þótt um sé að ræða alvarlegri
skaða svo sem beinbrot eða slit á liðbönd-
um.
Svona kælingu á að nota við skyndi-
meðferð á brunasárum, en þar hefur hún
einnig þau áhrif að draga úr bólgu og
minnka vefjaskemmdir.
2. Þrýstiumbúðir.
Besta meðferð við blæðingu úr opnu
sári er að þrýsta hreinum klút i sárið. Við
blæðingu inn í vefi skapar húðin þennan
þrýsting þegar talsvert hefur blætt. Mark-
miðið með þrýstiumbúðum er að mynda
svona þrýsting strax í upphafí, en bíða
ekki eftir því að blæðingin stöðvist af
sjálfu sér.
Best er að nota teygjubindi til að þrýsta
á svona blæðingu. Þá er enn betra að
leggja púða t.d. úr svampi undir bindið
yfir blæðingarstaðnum. Raunar er best að
byrja á því að setja isbakstur undir bind-
ið. Annars þarf oftast ekki þrýstiumbúðir
á meðan meiðslið er kælt. Sé hinsvegar
um að ræða mar eða tognun djúpt í vöðva
er réttara að leggja þrýstiumbúðir strax en
sleppa kælingunni, þar sem kælingin nær
ekki mjög djúpt inn í vefina. Ekki má
reyra teygjubindið svo fast að það stöðvi
blóðrás í útlimum. Þrýstiumbúðirnar á að
hafa á í 2 sólarhringa hið minnsta.
3. Hvíld.
Við áreynslu örvast hjartsláttur og blóð-
rás og blóðþrýstingur eykst. Háræðar
víkka, líkaminn hitnar upp og hreyfing
einhvers líkamshluta eykur sérstaklega
blóðrásina þar. Allt þetta hefur slæm
áhrif á blæðingu og eykur hana. Mikil-
vægt er þvi að takmarka áreynslu og
hreyfingu eftir megni í einn til tvo sólar-
hringa eftir slysið, og þá sérstaklega
fyrstu klukkustundirnar. Sé tognunin um
ökklalið á að sitja með meidda fótinn
uppi á stól, en ekki láta hann hanga, því
mikilvægt er að blóð geti runnið greiðlega
burt frá meiðslinu. Sá tími sem kann að
virðast tapast við svona hvíld vinnst upp
aftur margfaldlega með styttri endurhæf-
ingartíma.
4. Lyfjameðferð.
Það er umdeild hvort lyfjameðferð
komi að nokkru gagni við tognun. Þó
eru bólgueyðandi lyf talin gagnleg ef þau
eru gefin strax eftir slysið. í eftirmeðferð
hafa þau litla sem enga þýðingu. Aspirín
(magnyl o.fl.) er eitt af þessum lyfjum,
en önnur sem aðeins fást gegn lyfseðli frá
lækni eru indomethacin, naproxen og ibu-
profen. Fenýlbútasón og oxýfenýlbútasón
eru líka mjög virk, en þar sem alvarlegir
fylgikvillar þeirra eru mun algengari en
hjá hinum lyfjunum er ekki hægt að mæla
með þeim í tilfellum sem þessum. Öll
þessi lyf geta valdið magasári og fleiri
kvillum og verður því alltaf að nota þau
með mikilli gát.
Frh. í næsta blaði.
12
SKINFAXI