Sjómannablaðið Víkingur

Árgangur

Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1954, Blaðsíða 16

Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1954, Blaðsíða 16
Bergmálsmælingar og fiskleitunartæki Eitthvað hið nauðsynlegasta fiskimönnum, bæði fyrr og ekki sízt nú, hefur verið að þekkja botninn vel, þar sem veiðitilraun skyldi gerð, og lengi hefur það verið draumur sjófarenda að sjá niður í djúpið, eða á ein- hvern annan hátt komast að, hvernig þar væri um- horfs. Þessi forvitni, sem og öll önnur, hefur leitt til ýmsra tilrauna í þessa átt, en eins og menn vita, leiða allar tilraunir fyrr eða síðar til einhvers árangurs. Fyrir aðeins 30 árum þekktist enginn betri aðferð til að mæla sjávardýpi heldur en að renna niður línu og stika svo í faðma. Þetta var auðvitað ekki hægt, nema skipið væri í kyrrstöðu og þar að auki sjaldnast nákvæmt, því straumar vildu bera línuna til og frá. Það þótti því ekki lítil uppfinning og þægindi, er berg- málsdýptarmælirinn kom til sögunnar. Fyrst með hljóði, síðan með rafmagni. Þessi fyrstu tæki voru að vonum harla misjöfn og óáreiðanleg og næsta lítilsverð borið saman við það, sem nú þekkist bezt, en það munu vera fiskleitartækin. Frá byrjun og til þeirrar tækni i þess- um efnum, sem nú njótum vér, mun eflaust hafa verið erfiður vegur og mörg vonbrigðin. Hverjir fyrstir náðu verulegum árangri, skal ekkert fullyrt um hér, en hitt er vitað, að í byrjun fyrri heimsstyrjaldarinnar höfðu Þjóðverjar náð merkum árangri, sem notaður var í sambandi við kafbátahernað þeirra. Fyrir nokkru var hér á ferð þýzkur maður, sem starfar hjá fyrirtækinu Electroacustic í Kiel, en það hefur frá árinu 1924 framleitt djúpmælingartæki og önnur, sem byggjast á hljóflutningi (Acustic) og eink- um eru notuð í skipum, eða tæki, sem notuð eru við djúp- mælingar, fisksjá og fisksmölun. Blaðið átti viðtal við þennan mann og bar margt á góma. Einna nýstárlegast var sú staðreynd, að fyrir- tækið notar nú ekki lengur bergkristalla, sem nauðsyn- legir eru í tæki þessi, heldur ræktar sjálft þessa krist- alla úr kemiskum efnum, við ákveðið hitastig, þrýsting og ljósmagn. Telur hann þessa kristalla betri en hina, auk þess, sem þetta gerir fyrirtækið sjálfstæðara í at- höfnum sínum. Ennfremur nefndi Þjóðverjinn eftir- farandi tæki, sem fyrirtæki hans hefur framleitt: Af börnum Þorbergs eru fjórar dætur, einn sonur og ein uppeldisdóttir á lífi. Minningin um hann mUn lifa í huga okkar, sem þekktu hann. Störf hans, sem við þökkum af heilum hug, voru áfangi til að skapa byggð- arlagi sínu og þjóðinni í heild betri lífskjör. Blessuð sé minning hans. Ö. S. Echoskop, eða það, sem við köllum neistamælir og flestir íslenzkir sjómenn þekkja nú orðið af reynslu. Við djúpmælinguna sýnir tækið botninn með ljósbliki á hringskífu, eða önnur viðnám, sem undir skipinu eru að hverju sinni. Mælingin er nákvæm, en staðbundin, þannig að hún sýnir aðeins dýpið beint undir botni skipsins. (Sjá mynd nr. 4). Fisksjáin. Heili þessa tækis er bakskautslampi, er sýnir ekki aðeins botninn hárnákvæmt, heldur og hvern einstakan fisk, síldartorfur og þéttar sviftorfur. Sjón- keila fisksjárinnar er 3 á móti 10. Skip á 100 faðma dýpi sér því hringsvið í botni, sem er 30 faðmar í radius, og þar með botninn 15 faðma fram undan skip- inu. Fisksjáin hefur reynzt svo næm, að segja má að þar sé „dauður“ sjór, þar sem hún ekki sýnir fisk. Við velting skips eykst sjónsvið fisksjárinnar. T. d. á skipi, sem siglir yfir 100 faðma dýpi og veltur 20 gráður, eykst sjónsviðið um rúmlega 17 faðma til hvorrar hlið- ar í botninum. Við slík skilyrði sýnir fisksjáin því um 65 faðma breiða braut af botninum, sem það siglir yfir og getur slíkt komið í góðar þarfir við fsikleit. Fiskarnir eru félagslyndar skepnur og halda sig mest í smærri eða stærri torfum, sem oftast eru þunnar við kantana, en þykna inn að miðju. Myndirnar 1 og 2 sýna leit skips að kjarna fisktorfu. Á mynd 1 sést skipið velta til stjórnborða og mæling þá til bakborða, er sýnir lítinn fisk, en þegar svo skipið veltur til bak- borða og mælir til stjórnborða, sést mikið blik í fisk- sjánni og sést þannig að torfan er til stjórnborða og þar ber að leita fisksins. Sé ekki um því þykkri torfur að ræða, sýnir fisk- sjáin hvern einstakan fisk út af fyrir sig, eins og sést 1. mynd. 1E3D VÍKINGUR

x

Sjómannablaðið Víkingur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sjómannablaðið Víkingur
https://timarit.is/publication/335

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.