Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1991, Blaðsíða 56

AÐ STYRA
56 VÍKINGUR
T rúlega hefir þráin til
mannaforráða verið svipuð hjá
ungum hrafnistumönnum og
þeim sem byggja nútíma ís-
land. Meðal unglinga kemur
snemma fram viljinn til þess að
skara fram úr fjöldanum, teljast
fremri jafnöldrum að andlegu
og líkamlegu atgervi. Vera for-
inginn, sem aðrir skulu fylgja
og þeir hinir sömu lúta vilja
hans. Fara eftir skipunum sem
hann gefur. Framkvæma það
sem hann eða hún álíta réttast.
Slíkar og þvílíkar hugsanir og
áform eru af hinu góða. Án
keppnisskaps og framtíðar-
drauma verður framþróun ekki
sem skyldi. Kyrrstaða jafngildir
hrörnun, jafnt í veraldlegum
sem andlegum efnum.
Hjá þeim sem alast upp við
sjó kemur viljinn til mannafor-
ráða oft fram sem ósk og von
viðkomandi um að verða með
tímanum stýrimaður, skipstjóri
eða að hafa mannaforráð í vél-
arrúmi skips. Sem betur ferfyrir
eyþjóð, sem byggir afkomu
sína að meginhluta til á sjó-
sókn, fiskiveiðum og sigling-
um.
Víst voru þeir glæsilegir,
skipstjórnarmennirnir sem
lögðu að landi á æskuslóðum
þess er þetta ritar. Vörpulegir
karlar, dökkir einkennisbúning-
ar, gullbryddir, þegar milli-
landaskip eða varðskip komu.
Hraustir og veðurbarðir menn í
stökkum eða í fallegum peys-
um þegar fiskiskipin komu af
hafi. En hvort sem menn gengu
í heimaprjónaöri peysu eða
klæðskerasaumuðum ein-
kennisbúningi, var virðing
þeirra sem tóku á móti enda og
settu fast á polla eða hring, jöfn
og sönn.
Ábyrgðin
Vitur maður hefir sagt að svo
sé forsjóninni fyrir að þakka, að
... kvenfarþega.
sá sem tekst ábygðarstarf á
herðar, þeim hinum sama legg-
ist oftast til vitsmunir og hygg-
indi til þess að valda því. Hið
sama eigi sér stað um embætti
ýmisskonar sem mönnum
hlotnast um ævina. Viðurkennt
er að stjórnun farartækja er
vandasöm og ábyrgðarstarf.
Því kynnast flestir, þótt ekki sé
nema þegar þeir læra á bíl.
Ennþá erfiðari og ábyrgðarfyllri
er stjórnun annarra farartækja,
t.d. skipa og flugvéla. Því stærri
sem þessi farartæki á legi eða í
lofti eru, því meiri er ábyrgðin.
Stjórnendur bera ekki einungis
ábyrgð á eigin lifi og limum,
heldur og miklum fjölda fólks,
farþega, skipshafnar, flug-
áhafnar, flugfarþega. Auk
verðmæta sem fólgin eru í far-
artækjum og farmi.
í lögum um atvinnuréttindi
skipstjórnarmanna á íslensk-
um skipum segir svo í 2. kafla:
... og mannsins hennar
„Á hverju skipi skal vera einn
skipstjóri". Þar hafa menn það.
Meðan stóru farþegaskipin
fluttu ríka fólkið yfir Atlantshaf-
ið, áður en flugvélar tóku við því
hlutverki, var sagt að tveir skip-
stjórar væru á flestum þessara
lúxusskipa, þessara fljótandi
glæsihótela. Annar skipstjórinn
hafði það hlutverk að snæða
með farþegunum á 1. farrými
og var á lélegri íslensku kallað-
ur „selskaps skipstjóri". Hinn
eiginlegi skipstjóri, sem réð yfir
skipinu, siglingu þess og bar
ábyrgð, lét ekki sjá sig meðal
farþega.
Ljóst er af tilvitnaðri laga-
grein að á íslenskum skipum er
ekki gert ráð fyrir slíkri verka-
skiptingu; að sérstakur „sel-
skaps skipstjóri" sé munstrað-
ur á skip.
Á íslenskum farþegaskipum
tíðkaðist að skipstjóri snæddi
með farþegum og á þeim stærri