Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1998, Qupperneq 24

Sjómenn vita vel hver Matthías Bjarnason er. Hann vat
á áttunda áratuga aldarinnar. Hann setti á hið margbölvaða
var með í færa landhelgina út í 200 mílur. Það er fleira
um við Matthías, hann setti til dæmis lög á kjaradeilu sjómanna
secji af
kl u Idici n
Þegar Sjómannablaðið Víkingur heimsótti
Matthías Bjarnason á heimili hans í Garða-
bæ, var kjaradeila sjómanna og útgerðar-
manna í hámælum. Alþingi hafði daginn
áður hafnað að taka frumvarp um lög á deil-
una með flýtimeðferð. Stjórnarandstöðunni
þótti ekki liggja eins mikið á og ríkisstjórn-
inni. Reyndar leystu sjómenn úr mestu flækj-
unni. Þeir buðu upp á frest sem útvegsmenn
gátu ekki hafnað, þó svo grunur sé um að
það hafi verið þeim sárt.
Jæja, þegar við vorum búnir að koma okk-
ur fyrir á skrifstofu Matthíasar á fallegu
heimili hans og Kristínu Ingimundardóttir,
barst talið, eðlilega að kjaradeilunni.
„Þessi deila er vandleyst. Þó ég sé kominn
út úr þessu öllu get ég ekki annað séð, og
fundið, en að djúpstæð illindi séu á milli for-
ystumanna í báðum örmum deilunnar. Þeg-
ar slík illindi eru til staðar verða deilur tor-
leysanlegar. Ég hefði talið hyggilegt ef ríkis-
stjórnin hefði sagt við deilendur, þegar
hvorki gekk né rak, að stjórnvöld vildu beita
sér fyrir því að Iögin um verðlagsráð sjávarút-
vegsins yrðu tekin upp aftur. Ef ég man rétt
báðu allir aðilar um lög um verðlagsráð sjáv-
arútvegsins á sínum tíma.Ég held að mörg-
um árum síðar hafi allir beðið um að þau
yrðu afnumin. Þá var tekið upp það kerfi
sem nú er, sem mér þykir vera enn bölvan-
legra en verðlagsráðið, þó svo margt hafi
mátt setja út á það. Væri ég í ríkisstjórn nú
hefði ég sagt við deilendur; „viljið þið þetta,
þetta er okkar útspil. Það má gera breytingar
á gömlu lögunum ef þið náið samkomulag
um þær og þokist nær.“
Ég get reyndar trútt um talað þegar verið
er að tala um setja lög á vinnudeilur. Meira
að segja gaf ég út, fyrir hönd ríkisstjórnarinn-
ar, bráðabirgðalög um lausn sjómannaverk-
falls á árinu 1978. Það varð til þess að marg-
ir sjómenn urðu mér reiðir. Það var búið að
ná samkomulagi milli samninganefndanna,
og ef ég man þetta rétt var það gert þrisvar,
en sjómenn felldu samningana aftur og aftur.
Því vil ég meina að það hafi verið fullreynt.
Ég sé ekki eftir að hafa beitt mér fyrir þessu
á þeim tíma. Sjómenn voru þess ekki um-
komnir þá að ná samkomulagi sín á milli um
kjarasamninga, þeirra samningamenn skrif-
uðu þrisvar undir samninga og stóðu samt í
sömu sporum.
A þessum tíma komu á minn fúnd fulltúi
útgerðarmanna og einn fulltrúi yfirmanna og
þeir báðu mig um að sett yrðu bráðabirgða-
lög. Þegar lögin voru til staðfestingar á Al-
þingi var enginn maður harðari á móti þeim
eða tók stærra upp í sig en þessi fulltrúi sjó-
manna. Ég vil ekki nefna nafn hans, þar sem
hann er dáinn. Fulltrúi útgerðarmanna var
Kristján Ragnarsson. Það, hvernig þessi full-
trúi sjómanna talaði eftir að hafa beðið um
lögin, varð til þess að eftir þetta hafði ég alltaf
skömm á honum. Hins vegar voru til menn,
innan þessa hóps, sem ég reyndi aldrei af
öðru en drengsskap þó þeir hafi verið harðir
baráttumenn. Einn þeirra var Ingólfur Ing-
ólfsson. Ef hann lofaði einhverju eða sagðist
samþykkkja eitthvað, þá stóð það eins og
stafur á bók.
Ég á erfitt með að segja hver afstaða mín til
þessara deilna í dag er. Ég er búinn að nefna
að ég hefði boðið upp á verðlagsráðið og ef
annar aðilinn eða báðir hefðu neitað því, þá
hefði alla vega verið komið eitt útspil frá rík-
isstjórninni. Meðan ekki er sjáanlegur
grundvöllur fyrir sættir og illindin eru svo
mikil þá á ríkisstjórnin úr vöndu að ráða.
Ég hef staðið fyrir að setja lög á vinnudeil-
ur, til dæmis á flugfreyjur. Það var búið að
bjóða þeim svo margt að ég skammast mín
ekkert fyrir að hafa gert það. Ég tel ekki að fá-
mennur hópur starfsmanna geti stöðvað
heila atvinnugrein. Lítill minnihluti hefur
hæst, en fjöldinn lætur minna til sín heyra.
Ég vildi ekki að þær settu Flugleiðir á haus-
inn, hefðu þær verið kvaldar í kaupi, þá hefði
ég aldrei beitt mér fyrir lagasetningunni.
Þetta mál kom illa við forseta íslands. Það
hefur ekki komið nægilega fram að ráðherrar
verða að leggja frumvörp fyrir forseta íslands,
sem felst á málið með því að rita nafn sitt.
Þegar þingmenn flytja frumvörp þurfa þeir
ekki að spyrja forsetann. Þegar bráðabirgða-
lögin voru sett á flugfreyjur var ætlunin að
málið færi með hraði gegnum þingið. Báðir
24
Sjómannablaðið Víkingur