Náttúrufræðingurinn - 1960, Qupperneq 14

8
NÁTT 0 RU FRÆÐIN GU RI N N
Páll Bergþórsson:
Ur sögu veðurfræðinnar
Enginn val'i er á því, að allt frá fyrstu tíð mannkynsins liafa
menn brotið heilann um veðrið, en af eðlilegum ástæðum eru þær
bollaleggingar flestar fallnar í gleymsku. Elztu veðurspár, sem til
eru varðveittar, munu þó vera nokkur þúsund ára gamlar, og eru
þær komnar frá Kaldeum eða Babýloníumönnum, ritaðar fleyg-
letri. Þær voru stílaðar til konungsins og undirritaðar af spámann-
inum. Ein þeirra liljóðar svo: „Ef þrumur ganga þann dag, er
tunglið kviknar, mnn uppskera þroskast og markaður haldast. Frá
Asaridu.“ Ekki eru íslenzkir veðurspámenn jafn hugrakkir og Asa-
ridu þessi, að láta nafn sitt fylgja veðurfregnum.
Ætla mætti, að eitthvað væri ritað um veðurfræði í hinum fornu
bókmenntum Egypta, því að vissulega voru þeir liáðir veðurfari.
En þeir voru það á mjög sérstæðan hátt. Hin árlegu flóð í Níl,
Jrau, sem bera með sér ógrynni frjórrar moldar og vökvun, eru
nefnilega ekki komin undir veðrinu í Egyptalandi sjálfu, beldur
árlegum regritíma suður í Abyssiníufjöllum. Þess vegna er ekki
mikið getið um veðrið í fornurn bókum Egypta.
Öðru máli gegndi um Grikki. Hómer telur, eins og fleiri fornir
sagnaritarar, að guðirnir stjórni veðrinu. Það er Poseidon, sjávar-
guðinn, sem gerir ]>essa hríð að Odysseifi, eftir 17 daga hrakn-
inga hans á íleka: „Þar með sópaði hann saman skýjunum og
hrærði undirdjúpin. Hann mundaði kvísl sína, vakti storma af
öllum átturn og liuldi skýjum haf og land; hraðaði sér þá nóttin
af himni. Laust þá saman austanátt og sunnanvindi, hinni storm-
Jrungu vestanátt og svo norðanvindinum, sem á upptök sín í heið-
ríkjunni, og varð af brimandi bvlgja. Þá kiknuðu kné Odysseifs
og hjarta hans klökknaði.“ Öðruvísi fórst Kristi, þcgar hann ltast-
aði á vindinn, samferðamönnum á Genesaretvatni til öryggis og
hugarhægðar.
Eitt viturlegasta rit Biblíunnar er Prédikarinn, sem er nær 2200