Náttúrufræðingurinn - 1960, Qupperneq 27

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
21
Sturla Friðriksson:
Flugusveppur — Berserkjasveppur — Reiðikúla
Sumarið 1959 birtist frétt í dagblöðum landsins, þess elnis, að
fundizt hefði flugusveppur, Amanita muscaria L., hjá Bjarkarlundi
í Reykhólasveit, en finnandi hans var Jochum Eggertsson. Er þetta
blaðsveppur nokkur, sem í fræðiritum er talinn áður óþekktur hér
á landi. Er hann auðþekktur á því, að hann ber hvelfdan hatt, eld-
rauðan að ofan með hvítum, upphleyptum deplum. Að öðru leyti
er hann hvítur. Það er athyglisvert við þennan svepp, að hann
er eitraður, þar sem í honum eru meðal annars alkaloid efnin
mttskarin og svampatropin.
Eftir að kunnugt varð um fund sveppsins á Vestfjörðum, liafa
ýmsir talið sig Itafa séð áþekka sveppi á undanförnum árum á Norð-
ur- og Vesturlandi. Fara einkum sögur af því, að sveppur þessi vaxi
víða á Reykjaheiði, og telja kunnugir, að hann hafi eins vaxið þar
um síðustu aldamót. Þessu til staðfestingar er litmynd af svepp-
inum tekin af Kristni Helgasyni, Langholtsvegi 206, Reykjavík.
Sýnir hún sveppinn, þar sem hann óx í svonefndum Bláskógum í
Norður-Þingeyjarsýslu sumarið 1957 innan um birkikjarr og beiti-
lyng (1. mynd).
Þar sem nú má teljast fullvíst, að sveppurinn vaxi bæði á Vest-
fjörðum og í Norður-Þingeyjarsýslu, hlýtur sú spurning að vakna,
hvort hann sé raunverulega gamall meðlimur í gróðurríki lands-
ins. Bendir fundarstaðurinn í Bláskógum eindregið til þess að svo
kunni að vera, þar sem hann er fjarri urnferð og ræktuðum gróðri.
Sömuleiðis má álíta, af vitnisburði kunnugra manna, að sveppur-
inn liafi vaxið þar að minnsta kosti alla þessa öld.
Má það fnrðu sæta, að grasafræðingum skuli hafa yfirsézt svo
áberandi jarðarvöxtur. Einkuin þar sem sveppagróður hefur ein-
mitt verið rannsakaður allýtarlega í norðurhluta landsins. Eina
skýringin á því, hve sveppur þessi hefur getað dulizt mönnum, er