Náttúrufræðingurinn - 1996, Blaðsíða 14

10. mynd. Skollakræða (Alectoria ochroleucaj. Ljósm. Hörður Kristinsson.
mergfylltar, ekki holar nema allra neðst
þar sem þær eru gildastar. Skollakræðan
vex oft í þéttum breiðum og litar vind-
blásnar hæðir og hóla um norðanvert
landið oft fagurlega gulhvítar. Hún verður
oftast miklu meira áberandi í umhverfinu
en hreindýrakrókarnir.
Nafnið skollakræða er notað í Þingeyjar-
sýslu en merking þess er ekki fullljós; það
virðist bæði hafa verið notað yfir þessa
tegund og melakræðu. Eggert Olafsson
skrifar um tröllagrös og samkvæmt lýsing-
unni virðist hann eiga við þessa tegund.
Hann getur þess sérstaklega að stönglarnir
séu óholir í samanburði við hreindýra-
króka. í öðrum gömlum ritum hefur nafnið
tröllagrös verið talið annað nafn á hrein-
dýramosa. Þannig hefur notkun þessara
nafna verið nokkuð á reiki.
Skollakræðan hefur að mestu landræna
útbreiðslu á Islandi. Hún er algengust á
Norðausturlandi, t.d. í Mývatnssveit og í
Eyjafirði, en nær allt vestur í Húnavatns-
sýslu. Hún hefur ekki fundist á Suður- og
Vesturlandi nema á nokkrum stöðum í
næsta nágrenni Reykjavíkur. Þar er hún
bæði á Setbergi við Hafnarfjörð, úti á
Alftanesi og víðar. A Norðurlandi, þar sem
skollakræðan er algengust, gengur hún í
daglegu tali undir nafninu hreindýramosi.
Nafnið virðist hafa flust yfir á þessa teg-
und þar vegna þess hversu miklu meira
áberandi hún er í umhverfinu en hrein-
dýrakrókarnir.
Flókakræða
Alectoria sarmentosa ssp. vexillieera
Þessi tegund (II. mynd) líkist fljótt á litið
skollakræðu, að því undanskildu að hún er
læpulegri, rnyndar oft langar flækjur sem
liggja með jörðu á vindblásnum stöðum.
Greinarnar eru lengri, þráðgrannar og
sívalar í endann en oft útflattar og mjög
breiðar neðantil. Grænsvarti liturinn er
ekki bundinn við greinendana heldur er öll
plantan með svarta flekki hér og hvar. Hún
vex aldrei í jafn samfelldum breiðum og
skollakræðan heldur þekur hún litla bletti
eða einstakar þúfur.
Utbreiðsla flókakræðu er ólík skolla-
12