Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1937, Síða 18

Náttúrufræðingurinn - 1937, Síða 18
94 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN iiiimimiiiiiiiiiimmmiimiiimmimimiiimiiiimmiimimimmiiiiiimiiiiiimimmmmmiimimiimiMiiiimiiiiiiiiiiimiiii að í jarðfundnum jurtaleifum í Mið- og Suður-Svíþjóð fundust nær engar leifar fjalljurta, heldur virtist skógargróðurinn með sínum núverandi einkennum hafa numið þar land jafnskjótt og ísaldarjökullinn bráðnaði. í Noregi aftur á móti fundust leifar fjalljurta alla leið frá ströndinni og upp í hálendið. Voru leifar þessar í leirlögum frá síðari hluta ísaldar. Þetta gerði það enn ólíklegra en áður var talið, að þessar tegundir væru komnar sunn- an úr löndum, án þess að hafa látið eftir sig nokkrar minjar í sunnanverðri Skandinavíu. Á árunum 1912—13 gerast svo þau tíðindi, að jarðfræðingur einn, Vogt að nafni, leiðir rök að því, að eyjar tvær, Veðurey og Röst, yzt í Lófót, hafi verið íslausar á síðasta ísaldarvetrinum. Með þessu var skapaður grundvöllur þeim möguleika, að harðgerðar plöntur hefðu getað lifað á auð- um svæðum yfir jökultímann. Aukin þekking á gróðurfari heim- skautalandanna, sem enn eru að heita má á ísaldarstigi, studdi þessar kenningar. Þar, t. d. á Grænlandi, eru víða inni í jöklun- um auðir tindar, svokallaðir „nunartakkar“, og á sumum þeirra hefir fundizt nokkur jurtagróður. Og allvíða í löndum þessum finnast furðu frjósamir og gróðursælir blettir í sólhlýjum hlíð- um og fuglabjörgum úti við strendurnar, enda þótt meginjökull landanna sé þar í örskotshelgi. Þannig skýrir norski grasafræð- ingurinn Lynge prófessor frá því, að hann hafi í fuglabjargi á Novaja Semlja fundið á örlitlu svæði 200 tegundir skófna og 70 tegundir blómjurta, og hafi þó jökullinn verið mjög í námunda við staðinn. Það liggur ekki fjarri að ætla, að slíkir blettir hafi einnig getað fundizt suður í Skandinavíu á jökultímanum. Um þessar sömu mundir, 1913, bendir Svíinn Th. C. E. Fries á, að margar hinar sjaldgæfustu fjallajurtir Skandinavíu finnast að- eins á tveimur svæðum, þar sem kalla má, að þær þyrpist saman. Annað þessara svæða er sunnarlega í landi, í Jötunheimum, og nær norður í Dofrafjöll, en hitt nær norður frá heimskautabaug og langt norður eftir Finnmörku (1. mynd). Meðal þessara sjald- gæfu fjallajurta, er finnast á „eyjum“ þessum, eru margar af vestrænum uppruna, og finnast þær næstum eingöngu á nyrðri „eyjunni“. Þegar svo er íhuguð útbreiðsla tegundanna nú, og hún borin saman við jarðfundnar leifar, hafa menn talið fullvíst, að á vesturströnd Noregs hafi verið tvö auð svæði á hinum síðasta ísaldarvetri, þar sem harðgerðar heimskautajurtir gátu lifað. Síðar, þegar hlýnaði í ári, þokuðust þær frá ströndinni og upp í fjöllin, þar sem þær lifa nú á hinum fyrrnefndu „eyjum“. En vit-

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.