Náttúrufræðingurinn - 1951, Blaðsíða 9

Ingimar Óskarsson:
íslenzkar starir
Flutt á samkomu Hins íslenzka 7iáttúrufrœðifélags, mánudaginn 27. nóvember 1950
Inngangur
Meðal æðri plantna er stór ætt, er nefnd er luílfgrasaœtt eða Cype-
raceae, og er kennd við eina ættkvísl ættarinnar, Cyperus, sem á
heima einkum í hitabeltinu. Tegundir af þeirri ættkvísl eru e.kki til
hér á landi, nema sem ræktaðar stofujurtir. Til hálfgrasaættarinnar
teljast meira en 3000 tegundir plantna, sem eiga heima um víða ver-
öld. Hlutfallslega fáar þeirra eru nytjajurtir. Þó mætti nefna Afríku-
tegundina Cyperus papyrus, en úr henni var framleiddur eins konar
pappír á Egyptalandi í fornöld. Þá eru nokkrar tegundir af Carex,
sem ræktaðar eru sem stofujurtir, svo sem C. Morrowi, ættuð frá
Japan og C. Buchananii frá Nýja-Sjálandi.
Stærsta ættkvísl ættarinnar er Carex eða stör, sem hefur að geyma
hvorki meira né minna en 900 tegundir, sem dreifðar eru um allar
jarðir, bæði í suðlægari og norðlægari löndum. Munu fáar ættkvíslir
liáplantna vera jafn víðdreifar og starirnar. Orðið stör mun vera
mjög gamalt íslenzkt orð, komið af norræna orðinu starr, er þýddi
stinnur eða stífur. Aftur á móti er talið af fróðum mönnum, að vís-
indaheitið Carex þýði að skera, komið af gríska orðinu keirein. Þessi
tvö orð, stör og Carex, lýsa því furðuvel eðli og útliti starastönguls-
ins, þar eð flestar starir hafa stinnan, þrístrendan stöngul með hvöss-
um röðum.
I. Ytra útlit staranna
Allar starategundir eru jurtkenndar og flestar fjölærar, jarð-
stönglarnir ýmist uppréttir eða skriðulir. Stöngullinn er oftast þrí-
strendur eins og fyrr var getið og hefur það verið talið eitt skýrasta