Náttúrufræðingurinn - 1951, Blaðsíða 26

20
NÁTTÚRUF RÆÐIN G U RIN N
bendir margt til þess, að gulstörin auki kyn sitt að einhverju leyti
með fræjum.
Eins og útbreiðslukortin sýna, þá eru sumar sjaldgæfu tegundirn-
ar mjög dreifðar um landið, og er erfitt að gera sér Ijóst, hvernig og
hvenær það landnám hefur farið fram. Sem dæmi skal ég taka, Dún-
liulstrastörina (C. pilulifera). Aðalheimkynni hennar eru Austfirðir
— hefur fundizt þar í fimm fjörðum frá Eskifirði til Borgarfjarðar
og er þar vafalaust miklu víðar, en þangað hefur hún líklega ekki
komið fyrr en eftir jökultímann, en síðar hefur hún sett sig niður
á einum stað við Eyjafjörð, á einum stað nálægt ísafjarðarkaupstað
og á örfáum stöðum á Snæfellsnesi. Á staði sem þessa er útilokað, að
störin liafi flutzt af mannavöldum. Sennilega hafa fuglar flntt teg-
undina á nefnda staði. Aftur á móti virðist það auðsætt, að hvitstörin
(C. bicolor) breiðist út með vatni, því að fundarstaðir hennar eru
oftast á árbökkum, jafnvel með löngu millibili. Þá munu fræ sumra
tegunda, sem vaxa á eða í hálendinu, geta borizt alllangan veg í of-
viðrum. Hafa starirnar þannig fært út kvíarnar smátt og smátt um
þúsundir ára. En aðallega hygg ég, að timgun íslenzku staranna fari
fram með jarðsprotum eða renglum.
XII. Eftirísaldartegundir
Eins og áður er að vikið, þá er það álit mitt, að fjölmargar stara-
tegundanna okkar hafi lifað af i/ hluta jökultímans og meginþorri
þeirra síðustu ísöld. Ég tel, að engin skynsamleg rök sé hægt að færa
fyrir því, að meira en 40 tegundir liafi getað numið land á 10—25
þúsund árum og þurfa auk þess að fara óraleið yfir haf. Sá flutning-
ur hefði orðið að fara Iram með fuglum, en nú eru sumar tegund-
irnar okkar alls ekki til á venjulegum farfuglaleiðum. Og á síðast-
liðnum öldum bendir ekkert til þess, að fuglar hafi flutt inn nýjar
tegundir, að minnsta kosti er það alveg ósannað. Og mestur hluti
þeirra mörgu slæðinga annarra ættkvísla, er liafa ílenzt liér á s.l. 50
árum, er áreiðanlega kominn til okkar á allt annan hátt. Þá kemur
ný spurning. Hvernig og livaðan hafa þær tegundir borizt hingað, er
bætzt hafa í hóp staranna síðan á ísöld og hverjar eru þær tegundir?
Ef hinn mikli fimbulvetur, síðasta ísöld, hefur verið jafnharður og
við almennt gerum ráð fyrir, þykir mér harla ósennilegt, að 5 eftir-
taldar tegundir hafi lifað hana af: Grástör (C. flacca), hagastör (C.
pulicaris), safastör (C. diandra) glfástör (C. pallescens og dúnliulstra-