Náttúrufræðingurinn - 1951, Blaðsíða 36

30
NÁTTÚRUFRÆ BINGURINN
hafa góðir árgangar oft skapazt af lítilli hrygningu. Örlög árgang-
anna eru því ekki komin undir fjölda eggjanna, sem er gífurlega
mikill, heldur því, hvernig hinum tiltölulega fáu seiðum vegnar,
sem klekjast úr eggi, enda er hættulegasta tímabilið fyrstu dagana
eða fyrstu vikurnar eftir að eggjunum er hrygnt.“
Á tveimur síðustu fundum Alþjóðahafrannsóknaráðsins hefur ver-
ið rætt um gildi eggjafjöldans í sjónum fyrir framtíð árgangsins. Enn
sem komið er hefur ekki tekizt að benda á neitt ótvírætt samband
jrar á milli, og á því strandar t. d. að friðun tveggja tiltekinna haf-
svæða við Færeyjar fáist samþykkt.
En á þetta mál má einnig líta frá annarri hlið. Þegar fiskistofn
stendur í stað kemur fiskur fyrir fisk. í stað hængs og hrygnu, sem
gjóta í vetur, kemur þá einn hængur og ein hrygna, sem gjóta í
þeirra stað eftir t. d. átta ár (þegar um þorsk er að ræða). Ef hver
Jirygna gýtur að meðaltali 4 milljónum hrogna á ári verður niður-
staðan tveir kynþroska þorskar eftir átta ár, með því að það er um
það bil jafnmargt af hængum og hrygnum. Nú eru eigi öll hrognin
samtímis búin til frjóvgunar, enda stendur hrygning Itvers fisks yfir
í nokkra daga. Við frjóvgun þorskshrogna á skipsfjöl er því varla
Iiægt að gera ráð fyrir að fáist nema í mesta lagi 2 millj. frjóvgaðra
lirogna úr hverri hrygnu, ef litið er á allar aðstæður, en sá fjöldi ætti
að skila einum fullorðnum fiski að 8 árum liðnum. Nú veiðum við
ekki nema hluta af stofninum, sennilega eittlivað kringum 10% (um
5% á árunum 1931 — 1938) og af því veiðum við íslendingar aftur
tæplega meira en helming, en hitt veiða útlendingar. Til þess að við
íslendingar getum veitt einn þorsk (þ. e. ca. 6 kg.) eltir 8 ár, sem á
rætur að rekja til frjóvgunar eggs á skipi, þurfum við því að strjúka
um 20 hrygnur og frjóvga eggjamergð, sem samanþjöjrpuð í íláti
nemur um 60.1ítrum. Spurningin er svo, hvort kostnaðurinn við
það að viðlögðum vöxtum og vaxtavöxtum í 8 ár sé ekki rneiri en
nemur 6 kg. af þorski.
Þegar á allt er litið verður því miður að segja Jrað, að þvínær eng-
ar líkur eru til þess að frjóvgun fiskeggja á skipum megi bera sig.
Aðrar þjóðir hafa reynt Jretta áður en eru horfnar frá því aftur fyrir
löngu. Og síðan fiskifræðingar fóru að skilja lögmál ofveiðanna eru
menn á eitt sáttir um það, að langstórvirkasta ráðið sé að hlífa ung-
viðinu. Á þeim niðurstöðum byggjast ákvæði um lágmarksstærð á
möskvum neta, lágmarksstærð á fiski, sem veiða má, sem og friðun
uppvaxtarsvæða.