Náttúrufræðingurinn - 1951, Blaðsíða 23

HAFSTRAUMAR VIÐ NORÐURLAND
69
5) Strandsjór (Coastal water), sem getur verið mjög breytilegur að
samsetningu er aðallega myndaður við blöndun á hlýsæ eða svalsæ
við ferskt vatn frá landi.
Hila- og seltumœlingar
Með því að mæla hitastig og seltu sjávarins á ýmsum stöðum ög
ýmsu dýpi, er hægt að greina, hvers eðlis og af hvaða uppruna sjór-
inn er á liverjum stað. Athugunastöðvar eru venjulega valdar í
beinni línu með 10—20 sjómílna millibili nálægt landi og 20—50
sjómílna millibili úti á hafdjúpum. Á hverri athuganastöð er mæld-
ur hiti og tekin sjósýnishorn við yfirborð, á 10 metra dýpi, 25 m, 50
m, 75 m, 100 m, 150 m, 200 m o. s. frv. Fyrir hverja röð af athugana-
stöðvum er svo liægt að teikna lóðréttan þverskurð af sjónum, svo-
kölluð snið, þar sem hita- og seltuútbreiðslan er sýnd. Á sniðin eru
dregnar jafnhita- og jafnseltulínur, t. d. fyrir liverja 0° C og fyrir
hvern 0; 10%o mismun í seltu. Séu lóðréttu sniðin nægilega nálægt
hvert öðru, er líka hægt að draga lárétta mynd af liita- og seltuút-
breiðslunni fyrir ýmis dýpi. Á þennan hátt má bókstaflega kortleggja
heil svæði með tilliti til útbreiðslu sjóheildanna. Út frá eðlisþyngd-
ardreifingunni má svo loks reikna út hlutfallslegan liraða megin-
straumanna. En tryggja verður, að niðurstöðurnar gefi rétta rnynd af
ástandinu. Rannsóknirnar mega því ekki taka svo langan tíma, að
ástandið geti breytzt verulega meðan athuganirnar fara fram.
Kögursniðið
2. mynd sýnir snið, sem rannsakað var um miðjan ágúst 1949 í
stefnu NNW frá Kögri. Lengd þess er um það bil 100 sjómílur. Hér
getum við greint á milli a. m. k. fjögurra sjóheilda. Hlýsævar, pól-
sævar, svalsævar og botnsævar. Strandsjóinn getum við í þessu tilfelli
tæplega litið á sem sérstaka sjóheild. Hann er hér nánast hlýsær,
þynntur með fersku vatni frá landi. Hlýsærinn nær út að St. 1170 og
er sýndur innan skástrikaða svæðisins. Þessi salti og hlýi sjór hlýtur
að liafa komið sunnan að. í pólsænum er yfirborðslagið liitað lítils-
háttar af sólunni. Seltan er mjög lág við yfirborðið og fer lækkandi
norður á bóginn. Undir yfirborðslaginu er hitastig pólsævarins mjög
lágt, 1.5° C eða lægra og fer svo aftur smáhækkandi. Pólsærinn
liggur ofan á svalsæ með hitastigi yfir 0° og seltu undir 34.9%0. Þetta
svalsævar millilag er myndað af hlýsæ á svæðinu norður við Sval-