Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1957, Page 31

Náttúrufræðingurinn - 1957, Page 31
MÓRINN í SELTJÖRN 187 aður og nú við Faxatlóa. Sé gert ráð fyrir því, að yfirborðshiti sjáv- ar næst ströndinni fari að miklu leyti eftir lofthita viðkomandi svæðis, hefur lofthiti við sunnanverðan Faxaflóa vart verið lægri þá en lofthiti nú er í Bolungavík. Meðalárshiti í Bolungavík er nú 3.0° C og meðalhiti júlímánaðar 9.6° C. Mótsvarandi tölur fyrir Reykjavík eru 4.5° C og 10.9° C (meðaltal fyrir árin 1901—1930). Loftliiti ætti því í nresta lagi að hafa verið um 1.5° C lægri en nú yfir innanverðum Faxaflóa, þegar skeljalagið við Rauðhól mvnd- aðist. Um sjávarhita í yfirborði skal þess getið, að hann er nú í Faxa- flóa um 11° C í júlímánuði, en úti fyrir Bolungavík 8—9° C (Stel'- ánsson 1954). Nú má telja útilokað, að þetta skeljalag við Rauðhól geti verið yngra en fjörumórinn í Seltjörn. Með tilliti til þess hve hlýtt var þegar skeljalögin mynduðust, er þá vart nema tvennu til að dreifa, að ofannefnd sjávarhækkun hafi orðið strax eftir síðara holtasóleyj- arskeiðið (Salpaussálkeskeiðið), senr talið er hafa vai'að frá ca. 8800 — ca. 7800 f. Kr., eða þá að hún liafi orðið á hlýindaskeiði því, sem nefnt er Alleröd skeiðið og talið er hafa varað frá ca. 9800 — ca. 8800 f. Kr. Margt bendir til þess, að land hafi hér í eina tíð risið tiltölu- lega ört, enda þótt mér virðist ótrúlegt, að það hafi getað risið allt að 10 sinnum hraðar en Skandínavía, eins og Trausti Einarsson tel- ur mögulegt (Einarsson 1953). í Norður-Svíþjóð var landhækkun- in a. m. k. 12 m á öld, þegar mest var. Tífalt hraðari yrði hún 1.2 m á ári. En livað um það virðist mér nokkuð erfitt, þótt ekki sé það útilokað, að koma sjávarhækkuninni við Rauðhól fyrir á tíma- bilinu milli loka yngia holtasóleyjarskeiðs fyrir um 9800 árum og myndun elzta fjörumósins fyrir 9000 árum, því það myndi þýða, að Suðurnesin hefðu risið, umfrarn sjávarhækkun, um 20 m á tímabili, sem vart er lengra en 700 ár, og líklega styttra. En sé sjávarhækkunin við Rauðhól frá Alleröd-skeiðinu, sem mér virðist að svo stöddu líklegra, ef ofangreindar forsendur eru réttar — þ. e. a. s. ef C14 aldursákvörðunin er rétt og ekki hefur orð- ið staðbundið jarðrask við Rauðhól t. d. í sambandi við gos þar, eða það annað skeð þar, er haggað gæti ályktunum Guðmundar Kjartanssonar — verður að draga þá ályktun, að á Alleröd skeiði hafi loftslag orðið tiltölulega hlýrra hér, miðað við nútíma loftslag, heldur en annars staðar í Norður-Evrópu. Brezki landfræðingurinn

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.