Náttúrufræðingurinn - 1968, Blaðsíða 54

44
NÁT'1'Ú RU1' RÆÐINGURINN
um. Að þessi pestarfulli sjúkdómur hafi svo nærri nokkrum manni
gengið, að tungan hefði moltnað burt eða gengið út af, veit jeg
ei lijer nje annarsstaðar dæmi til, nema ef sögn þar til væri sönn
um einn sóknarmann minn, sem dó á Suðurnesjum, en hann
kvaldist opt áður af kverkameinum; innvortis kraptar og partar
liðu hjer við, máttleysi, brjóstmæði hjartslátt, of mikið þvagrennsli
og vanmátt um þá parta, lrvar af orsakaðist lífsýki, blóðsótt og
ormar í lífi, vond kýli á háls og læri, sjerdeilis hárrotnan af mörg-
um ungum og gömlum.“
Um hraunrennsli.
í formálsorðum sínum um Síðuelda skrifar séra Jón: ,,Meðal höf-
uðskepnanna er eldurinn sá allra nytsamlegasti, því án hans kunna
þær ei nje nokkur hlutur af þeim samsettur að viðhaldast. En þar
aptur á móti verður hann sá allra skaðsamlegasti þá illa er með
hann höndlað eða þá sjálfur náttúrunnar herra lætur sjer þókn-
ast að hleypa honum lausum til að straffa vondar athafnir mann-
anna.“
Ekki var laust við að síra Jóni þættu athafnir sýslunga sinna
verðar nokkurs straffs. Hann skrifar m. a. að í Kirkjubæjar- eða
Kleyfaþinglagi „lifðu rnenn í sælgæti matar og drykkiar, sumir
orðnir svo matvandir, einkanlega þjónustufólk, húsgangslýður og
letingjar, að ei vildu nema þá allra beztu og krydduðustu fæðu“.
Urn drykkjuskap segir síra Jón að „svo hátt steig, að prestar fund-
ust Jreir lijer, sem ei þóttust geta framflutt með reglu og andakt
guðsþjónustugjörð nema fyrir brennivíns tilstyrk". „Það var og
eitt ólukkuefni í landinu“, skrifar síra Jón, „að allir þjófar voru
frómir kallaðir“. Ástandið var Jtví ekki gott, ef trúa má orðum
liins mæta klerks, en miklu verra þó, ef ætla mætti að straff náttúr-
unnar herra hali verið í einhverju samræmi við syndaregistur Skaft-
fellinga, jrví það var svo sannarlega enginn smáræðis eldur, sem
hann hleypti lausum.
Svo sem fyrr getur, hófst gosið í suðvestursprungu Lakagíga, ]). e.
sprungunni suðvestur af Laka, J). 8. júní, en í norðaustursprung-
unni 50 dögum síðar, 29. júlí. Hófst hið síðara gosið með svipuðum
hætti og hið lyrra, þótt ekki væri það eins kröftugt. Samtímis virt-
ist taka að mestu fyrir gosið í suðvestursprungunni, sem raunar var
farið mjög að dvína vikuna næstu á undan. Eitthvað hraun rann