Náttúrufræðingurinn - 1968, Qupperneq 94

80
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
Ós Héraðsvatna, Skag., 23. júni 1883 (Slater og Carter 1886 a, b;
Slater 1887, 1901). Englendingurinn séra Henry H. Slater, sem fór
nokkrar ferðir til íslands á árunum 1885 til 1900, getur fyrstur
manna hvinandar sem íslenzks fugls. Telur hann sig hafa séð par
þessarar tegundar á tjörn einni við ós Héraðsvatna í Skagafirði hinn
23. júní 1885. I bók sinni um íslenzka fugla (Slater 1901, bls. 62)
skýrir hann allnákvæmlega frá þessurn atburði:
„It was on June 23, 1885, when Mr. Thomas Carter and I were riding amongst
a number of small sheets of water in the delta of Heraðsviitn (Skagafjörðr) that
my eye fell on a pair of goldeneyes in a pool. I was wanting to take an interest
in goldeneyes, having then never seen Barrow’s Goldeneye at large. They
allowed me to pass on horseback at about forty yards distance. My instant
thought was that they were not Barrow’s Goldeneye at all, the drake having
a circular and not crescent-shaped, white patch on the face. I duly rnade a
note of it that night and reorded it (Zoölogisl, 1886, p. 1.), and also requested
my friend Stephensson to look out for the bird and procure me specimens, if
possible."
í annarri grein þeirra Slaters og Carters (1886 b) geta þeir Jró að-
eins um hvinandarblika. Hvernig, sem því kann að vera farið, er
ekki hægt að taka kvenfuglinn gildan sem örugga hvinönd.
Eyjafjörður, veturinn 1885—1886 (Slater 1887, 1901). Slater skýrir
svo frá, að hann hafi fengið tvo hvinandarhami, fullorðinn og ungan
blika, senda frá Stepháni Stephensen, umboðsmanni á Akureyri.
Hafi endur þessar náðst í Eyjafirði „veturinn 1885“ (þ. e. veturinn
eftir að Slater var fyrst á íslandi). Fremst í bók Slaters (1901) er
mynd af höfði hvinandar- og húsandarblika og sagt, að teikningin
sé gerð eftir íslenzkum hömum (2. mynd). Ekki hefur mér tekizt
að komast að Jrví, hvar þessir hamir eru niðurkomnir, ef þeir eru þá
enn til. Unga hvinandarblikann, sem Slater getnr um, tel ég ekki
hægt að taka gildan að svo stöddu, þar eð engin vissa er fyrir því,
að Slater hafi getað ákvarðað þann fugl rétt. Reyndar er það undar-
leg tilviljun, hve stuttur tími leið frá því að Slater sá hvinendurnar
í Skagafirði, þar til hann fékk hami sömu tegundar úr Eyjafirði.
[Eyrarbakki, Árn., 20. janúar 1889 (Nielsen handr., Hantzsch
1905). í athugasemdum, sem Nielsen faktor á Eyrarbakka hefur ritað
í eintak af Skandinaviens fugle eftir Kjærbölling, og varðveitt er í
Náttúrufræðistofnuninni, segir svo um hvinönd (móti bls. 682):