Náttúrufræðingurinn - 1968, Qupperneq 95

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
81
„Anas clangula. Den 20 Januar 1889 blev en gammel og en ung Hun
(Moder og Unge) skudte ved Örebak. De opholdt sig mellent skærene. Skind
blev afsendt til Congressen i Wien, men naaede ikke længere end til Kjöben-
havn, da Congressen blev allyst .... som Fölge of Kronprins Rudolfs död.“
Annar þessara fugla (fullorðinn kvenfugl) er í Zoologisk Museum
í Kaupmannahöfn, og hefur verið ákvarðaður þar sem Bucephala
islandica. Hef ég nýlega haft tækifæri til þess að staðfesta þessa
ákvörðun. Það er því tæplega rétt hjá Hantzsch (bls. 188), er hann
segir, að hamirnir hafi legið í Kaupmannahöfn, verið endursendir
Nielsen eftir nokkur ár, en hafi þá verið mölétnir og alls ónýtir.]
[Sogið, Árn., Júli 1SS9 (Millais 1913, 1919). Brezki náttúrufræð-
ingurinn og veiðimaðurinn J. G. Millais staðhæfir, að hann hafi séð
hvinandarkollu með unga á Soginu. í bók sinni um brezkar kafendur
(1913, bls. 85) segir hann frá þessum í nokkrum orðum:
„Iceland. — I saw no specimens of this duck in the north of the island, but
on the river Sog in July I came within a few yards of a fernale with young
t)iies .... It probably breeds in small numbers."
Það er afar ósennilegt, að Millais hali þekkt hvinandarkollu frá
húsandarkollu, og er því ekki fært að taka athugun hans trúanlega.
Að vísu eru til heimildir (m. a. handrit Nielsens, sem áður er getið)
fyrir því að „húsendur“ hafi áður fyrr orpið við Sogið. Verður að
svo stöddu að telja líklegra, að þar hafi verið um islandica að ræða.
Mér er þó ekki kunnugt um nein gögn (þ. e. eintök öruggra varp-
fugla), sem skeri úr um, hvor tegundin var hér á ferðinni.]
Veslmannaeyjar, um 1890 (Benediht Gröndal 1891, 1901; Slater
1901, Hörring (handr.) 1908. Saga þessa fugls er að sumu leyti hin
furðulegasta. Hamur af hvinandarstegg var gefinn Náttúrugripa-
safninu af Þorsteini Jónssyni héraðslækni í Vestmannaeyjum, og
getur Benedikt Gröndal (1891, bls. 21, 22, 39) þess í „Skrá yfir nátt-
úrugripi hins íslenzka náttúrufræðisfélags, sem því hafa hlotnazt frá
stofnun þess í júlímánuði 1889 þangað til eptir nýár 1891.“ Grön-
dal virðist þó hafa gleymt þessum fundi fremur fljótt, því að í
fuglatali sínu (1895, bls. 50) nefnir hann aðeins hvinendur Slaters.
Og árið 1900 segir Gröndal Slater, að hann hafi ekki orðið var við
hvinönd. Hinn síðarnefndi benti honum þá á, að í safninu væri
fullorðinn steggur þessarar tegundar (Slater 1901, bls. 63). Gröndal
(1901, bls. 456) segir einnig að Slater liafi fyrstur ákvarðað þennan