Náttúrufræðingurinn - 1970, Síða 14

156
N ÁTTÚ R U F RÆ ÐIN GURINN
haii verið stundaðar af slíku kappi, að stofninum væri nokkur
veruleg Jiætta búin af þeim sökum.
Um breytingar á gróðurmagni er alltof lítið vitað til þess að
liægt sé að gera sér fulla grein fyrir áhrifum þess á stofninn. Elztu
heimildir Irenda þó til þess, að hreindýr hafi eytt fjallagrösum, og
má því vel vera, að ofbeit í vetrarhögum liafi lraft neikvæð álirif
á stofninn, svo sem talið er, að hafi átt sér stað í vestanverðu
Alaska. Öskjugosið 1874 liefur eflaust rýrt mjög Irreindýrabeit á
austanverðu hálendinu, og getur verið, að áhrif þess liafi átt sinn
þátt í fækkun hreindýra á þeim slóðum.
Síðast en ekki sízt ber að telja snjóalög. Útbreiðsla hreindýr-
anna á íslandi ber þess glögg vitni, að snjóalög hljóta að liafa
úrslitaáhrif á afkomu þeirra. Þegar hún var mest, voru dýrin
einungis á þeim slóðum, sem snjóalög eru einna minnst, á norð-
austur- og austurhluta hálendisins, þar sem úrkoma er tiltölulega
lítil og staðviðri meiri en annars staðar, og á Reykjanesskaga, þar
sem vetnr eru oftast mildir og snjóléttir. Þegar útbreiðsla og stofn-
stærð komst í lágmark kringum 1940, voru hreindýr aðeins eftir á
hálendinu norðan við Vatnajökul austanverðan. En einmitt á
þeim slóðum (Brúaröræfum austur að Snæfelli) mnn vera mest
meginlandsloftslag hér á landi, auk þess sem landslag er óvenju
fjölbreytt og loftslags- og gróðurskil skörp, þegar dregur norður og
austur fyrir Snæfell. Eru litlar lfkur til þess, að jarðbönn nái þar
yfir stór landsvæði á einum og sama tíma. Ástæðan fyrir því, að
hreindýrum fjölgaði ekki meira en raun varð á hér á landi, er
sennilega sú, að snjóalög voru oft óhagstæð, veðrátta umhleypinga-
söm og jarðbönn tíð, ekki síður í mildum vetrum en köldum.
Fjölgun og fækknn dýranna virðist liafa haldizt nokkuð í hendur
á þeim þremur svæðum, sem þeim tókst að ná fótfestu. Ekki er
ólíklegt, að vetrarbeit Iialdi áfram að vera helzti takmarkaþáttur
þess stofns, sem eftir er í landinu, svo framarlega sem veiðar verða
áfrarn takmarkaðar og undir eftirliti.
Oft hefur verið rætt um, að rétt væri að flytja hreindýr aftur á
jrær slóðir, jrar sem þau voru áður, en hafa dáið út. Jafnvel hefur
borið á góma að flytja hreindýr og aðra grasbíti, svo sem sauð-
naut og snæhéra, á útkjálka norðanlands og vestatr. Engin líkindi
eru til, að þessi dýr þrífist á hinum síðarnefndu stöðum vegna snjó-
þyngsla og ]>ar af leiðandi erfiðra skilyrða til vetrarbeitar. Svipað