Náttúrufræðingurinn - 1970, Blaðsíða 40

182
NÁTTÚRUFRÆÐINGURIN N
hugsanlegt, að sveiflur á genmengi geti valdið því, að breyting
verði á þessu frá ári til árs. Þarna þyrftu því að koma til reglu-
bundnar athuganir á löngu tímabili, ef þessu á að gera sæmileg
skil.
Lifraresterasar.
Hér er að finna mjög glöggan mun milli grænlenzku (L. m.
captus) og íslenzku (L. m. islandorum) rjúpnanna annars vegar og
norsku rjúpnanna (L. m. mutus) hins vegar. Munurinn á deili-
tegundunum á þessum tveimur svæðum er svo mikill, að hann
er mun meiri en milli fashanategunda (species). Þetta stafar eflaust
af því, að við erum hér að fást við endana á þróunarkeðju rjúp-
unnar, austurendann (ísland) og vesturendann (Noregur), sjá inn-
ganginn. Evrópurjúpan hefur tapað eða aldrei rnyndað þau gen,
sem ráða belti B í esterasamyndinni, en þann eiginleika hafa ís-
lenzk-grænlenzku rjúpurnar. Af þessu leiðir, að með samanburði
sem þessum á deilitegundum rjúpunnar mætti fá fram allgóða
þróunarsögu þessara sameinda og þar með tegundarinnar. Þennan
mun á lifur dýra frá ýmsum stöðum er að finna meðal spendýra
og fiska. (Árnason, um ála, í prentun, Árnason, um mýs, óbirt).
Prótínmynd vöðva.
Við samanburð hjarta- og bringuvöðva sést, að þessir tveir vefir
hafa mismunandi prótín. Allar fjallrjúpur (L. mutus) eru af sömu
gerð í þessu tilliti, hvort sem þær eru frá Grænlandi, íslandi eða
Noregi. Hins vegar hefur dalrjúpa (L. lagopus) prótín, sem fjall-
rjúpan hefur ekki (sjá áður). Þetta er glöggt dæmi um mishraða
þróun hinna ýmsu prótínhópa. Þetta ræður svo aftur því, hvaða
prótín-flokk menn vilja leggja áherzlu á við þróunarrannsóknir.
Sömu sögu er að segja af öðrum dýrategundum, t. d. álum og
músum (Árnason, í prentun).
Lokaorð
Þessi grein ber þess ljós merki, að hún veitir aðeins mjög tak-
markaða vitneskju um útbreiðslu hinna ýmsu prótínhópa hjá fjall-