Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1972, Qupperneq 44

Náttúrufræðingurinn - 1972, Qupperneq 44
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 118 miklu vatnsrennsli, og að sérstæð lögun jökla, sem stífli eðlilegt rennsli, geti ekki ein valdið hlaupunum. Með borunum í gegnum jökla munu líklega fást gögn, sem enn vantar til að leysa þessa miklu gátu jöklafræðinnar. Eins og allt vatn, senr berst eftir yfirborði jarðar, leitar ísinn einn- ig niður að haffleti. Oft bráðnar hann á leiðinni áður en hann nær í sjó fram, en þó nær jökull að kasta í ýmsum fjörðum Grænlands og á Suðurlieimskautslandinu. Lengstu hringrás vatns á jörðinni er lokið. Jöklarnir eru því mjög mikilvægur hlekkur í lrinni eilífu hringrás vatns frá því það gufar úr hafi, berst yfir land og þéttist í lofti, fellur sem regn eða snjór á jörð og berst til hafs aftur um ár og stöðuvötn, grunnvatnsrennsli eða myndar jökla, dvelst þar langan tíma meðan þeir silast frá hábungu niður á jökulsporð og bráðira, mynda orkumestu ár landsins, sem renna til sjávar. Lengsta ferð vatns um loft, láð og lög liggur um jökla. Talið er að sú ferð taki um 9000 ár að meðaltali, 5000 ár um grunnvatn, 3000 ár í hafi, 1 ár í stöðuvötnum, 12 daga í ám og 10 daga í andrúmslofti. Hér voru taldir upp sex vatnsgeymar, og var dvalartími þess vatns sem hafnar í íslasa lengstur, 9000 ár. Þessi staðreynd hlýtur að vekja menn til um- hugsunar, um, hver áhrif það kann að hafa á hringrás vatns og allt líf á jörðinni, ef rnenn breyta verulega streymi vatns úr einum geymi til annars. (Sjá 2. mynd). Tilvera jökla og allar breytingar á útbreiðslu þeirra endurspegla almennt veðurfar í landinu, en jöklar hafa einnig mikil áhrif á stað- bundið veðurfar. Þegar jökull hefur vaxið svo, að hann hefur fært í kaf mörg þau fjöll, sem fyrrum drógu að honum úrkomu, sér jök- ullinn sjálfur um að ná næringu beint frá lofti. Þegar jöklar liafa myndazt laga þeir umhverfi sitt svo, að það verði hliðhollara lífi þeirra og vexti. Úrkoma vex, og einnig dregur úr varmaorku til sum- arleysingar. Þegar rakir loftmassar berast inn yfir jökul og lyftast upp, kólnar loftið, og geta þess til að halda í sér raka minnkar, ský myndast, og úrkoma fellur við frekari hækkun loftmassans. Jafnvel þótt loftmassinn sé stöðugur, sem kallað er, þannig að liann geti ekki lyfzt getur jökullinn kælt lægstu loftlögin svo, að hitastig falli undir daggarmaik, loft verði mettað raka, og raki setjist á jörð við frekari kólnun. Þannig bætir jökull tekjumöguleika sína strax og hann hefur eitt sinn haslað sér völl. Gott dænri er, að hyrfi Vatna- jökull skyndilega, kæmu eingöngu smá jökulskellur aftur við núver- andi veðurfar. Svo lágt liggur víðast livar botn undir Vatnajökli. En
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.