Náttúrufræðingurinn - 1972, Page 51

NÁTTÚRU F RÆÐINGURINN
125
áratugi eða aldir. Á þeirri leið hafa tegundir og einstaklingar komið
og iarið, og fátt er orðið eftir af hinum gömlu landnemategundum
árauranna og jökulurðanna í birkiskógunum. Þeim henta ekki skil-
yrðin þar og sú samkeppni um jarðveg, vatn og birtu sem þar er
háð.
Upp frá sandinum taka við skógarbrekkurnar, sem öðru fremur
hafa varpað ljóma á gróskuna í Skaftafelli. Þessar brekkur eru
sunnan, suðvestan, vestan og norðvestan í sporði heiðar þeirrar,
Skaftafellsheiðar, sem gengur frarn á Skeiðarársand milli Morsár-
dals að vestan og dals þess, sem Skaftafellsjökull fellur um að austan.
Heiðarraninn er lægstur syðst, og standa Skaftafellsbæirnir þar
framan í honum, en hækkar smám saman til norðurs, og norður
af lieiðinni rísa brött og tindótt fjöll, Kristínartindar næst en
Skarðatindur norðaustar. Skógarbrekkurnar eru nokkuð brattar og
er líklega hátt á annað hundrað metra hæðarmunur á sandinum og
brekkubrúninni. í brekkunum er ákaflega gróskulegt um að litast.
Þar vex birkiskógur, þó ekki ýkja hávaxinn eða beinvaxinn, því
hæstu tré þar eru varla yfir 6—7 m há, en svarðgróðurinn er þar
sérstaklega fagur. Blágresi (Geranium sylvaticum) er einna mest
áberandi, og þá ekki bara með bláum blómunr heldur einnig
bleikum og jafnvel hvítum. Aðrar áberandi tegundir eru blá-
klukka, gulmaðra, blákolla (Prunella vulgaris), brennisóley (Ranun-
culus acris), hrútaberjalyng ( Rubus saxatilis), smári (Trifolium
repens), kornsúra (Polygonum viviparum), túnsúra (Rumex ace-
tosa), ilmreyr (Anthoxanthum odoratum), hálíngresi (Agrostis
tenuis), vallelfting (Equisetum pratense), friggjargras (Plalanthera
hyperborea), eggtvíblaðka, garðabrúða og gleymmérei (Myosotis ar-
vensis), að ógleymdri geithvönninni (Angelica sylvestris), senr verður
þarna á annan rnetra á hæð, og reyndar er vöxtur annarra tegunda í
fullu samræmi við Jrað. Undir birkinu vaxa auk Jress ýmsar mosateg-
undir og jafnvel fléttur, eins og engjaskóf (Parmelia), ogá dreif innan
um birkið vaxa tveggja til þriggja metra háar gulvíðihríslur (Salix
phylicifolia) og nokkuð af loðvíði (Salix lanata). Þessar skógar-
brekkur ná inn eftir allri austur- eða réttara sagt suðausturhlíð
Mosárdals inn í Skorar, en þó skógurinn sé Jiar sízt lægri er gróskan
minni, enda nýtur Jrar tæpast eins vel sólar, þó oft verði heitt í Mos-
árdalnum, og beit er Jrar meiri.
Rétt austan við Skaftafellsbæina eru brekkurnar sundur skorn-
.ar af tveimur djúpum giljum, Vesturgili og Austurgili, og ná Jrau