Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1974, Qupperneq 41

Náttúrufræðingurinn - 1974, Qupperneq 41
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 35 þannig að hún er orðin um 160—170 m syðst. Einkennandi er, að flest þessara neðansjávarfjalla eru flöt að ofan. Ýmsir jarðfræðingar hafa ritað um Reykjaneshrygginn á undan- förnum árum (m. a. Talwani, Windisch 8c Langseth, 1971) og telja flestir, að hann sé eingöngu orðinn til við eldsumbrot á sjávar- botni. Botnskriðskenningin gerir ráð fyrir, að botn Norðuratlants- hafs sé hluti af stórum jarðskorpuplötum, sem hreyfast til norð- vesturs annars vegar og suðausturs hins vegar, hvor plata um 1 cm á ári að jafnaði. Mót þessara platna eru um miðjan Miðatlants- hrygginn, og þar fylgja eldsumbrot í kjölfar þessarar hreyfingar, bæði neðansjávar og ofansjávar, þ. e. á íslandi. Niðurstöður athugana á jreim botnsýnum, sem Lynch hefur skaf- ið upp, og eins frásagnir af eldgosum sýna, að gosvirkni er mikil á Reykjaneshryggnum. Sýnin eru öll mjög fersk og aðstæður allar þannig, að eðlilegt er að gera ráð fyrir, að hér sé um að ræða mjög ungar gosmyndanir, orðnar til á nútíma. Engar jökulminjar, eða nokkur ummerki Jress, að jökull hafi legið á svæðinu, eða í nánd við Jrað, fundust. Þó er hugsanlegt, að neðri hluti sumra hryggj- anna sé frá jökultíma. Botnsýni, tekin af rannsóknaskipinu Trident í júlí 1971 sunnar á hryggnum og aðrar mælingar, framkvæmdar frá ]>ví skipi, gáfu sörnu niðurstöður (Schilling 1973). Elest botn- sýnin virðast vera úr einni gosmyndun, hvert fyrir sig, en botn- sýni L 73-37 og L 73-43 sýna Jró ótvírætt, að um fleiri en eina hraunmyndun er að ræða á Jjessum stöðum. Það er ])ví líklegt, að margir hryggjanna séu orðnir til við fleiri en eitt gos, bæði sprungu- og dyngjugos. í Jressu sambandi er fróðlegt að bera Reykjanes- hrygginn saman við gosbeltið á Reykjanesskaga. Þar liggja eld- stöðvar greinilega í þyrpingum (klösum), og kemur Jretta tiltölu- lega vel frarn á jarðfræðikorti Guðmundar Kjartanssonar (1960). Er um 5 til 6 slíkar gosjjyrpingar að ræða á Reykjanesskaga, og hefur áður verið bent á tilvist þeirra (Guðm. Pálmason og Kristján Sæmundsson, 1974). Sú tilgáta er sett hér fram, að neðansjávarhryggirnir séu í raun og veru orðnir til við gos í slíkum þyrpingum og séu einn eða fleiri hryggir og stapar í hverri þyrpingu. Þar sem gosin verða neðan sjávarmáls hrúgast gosefnin upp, í stað Jress að breiðast út líkt og hraun á landi. Á Jressu svæði gæti verið um 4 til 5 slíkar þyrpingar að ræða: Eldeyjarþyrping, Geirfuglaskersþyrping, Eld-
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.