Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1974, Side 55

Náttúrufræðingurinn - 1974, Side 55
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 49 sumarhita. Bezt þrífst einir á móti sól í sæmilegu skjóli. Búfjár- áburð þolir hann illa samkvæmt erlendri reynslu. íslenzkan eini ætti að reyna í steinhæðum og víðar. Það er eríitt að ná eini upp með rótum. En á Mógilsá er farið að fjölga honum með græðling- um og virðist það ganga vel, og er miklu fljótlegri aðferð, heldur en að ala hann upp af fræi. í Ferðabók Eggerts Ólafssonar og Bjarna Pálssonar segir, að nokkrir prestar í Barðastrandarsýslu hafi látið brenna einiber og gert af þeim drykk með líkum hætti og kaffi. Kunnara mun þó einiberjabrennivínið og líkjörinn. Þó að íslenzkur einir sé lítill vaxtar, er hann samt skemmtilegur runni og margt vel um hann. II. Litunar- og lækningajurt Sortulyng (Arctostaphylos uva-ursi) vex víða í flestum lands- hlutum í mólendi og innan um skógarkjarr. Þó er það sjaldgæft eða vantar á sum svæði, t. d. á Norðurlandi vestanverðu. Hefur líka ef til vill sums staðar verið nær útrýmt með mikilli sortulyngs- tekju fyrr á tímum. Sortulyng er fremur grófur, jarðlægur dverg- runni, yngstu greinarnar sveigjast ögn upp á við. Blöðin sitja þétt á greinunum, þau eru sígræn, þykk og skinnkennd, heilrend, öfug- egglaga, stilkstutt og hafa flata jaðra. Það gljáir á sortulyngsbreið- urnar. Ein jurt getur breitt sig á fermetra blett eða jafnvel meir. Blómin drúpa fá saman á greinendunum, krónan er krukkulaga, rauðleit eða hvít með rauðum kraga. Þau eru smá. Aldinið er hnött ótt, hárautt á lit og líkist beri á að líta, en er í raun og veru steiri- aldin með 5 steinum. Það er með þurru, hvítu, mjölvuðu aldin- kjöti og kallast munnlingur eða lúsamunnlingur. Aldinið er grænt meðan það er lítt þroskað. Ekki þykir það gott til matar, en bragðið batnar þó eftir frost á haustin. Fuglar og mýs eta munnlingana og dreifa fræjunum. Hagamúsin safnar munnlingunum í bú sitt. Sortulyngshrísla er mjög greinótt. Sortulyng getur vaxið í margs konar þurrum jarðvegi, en þarf helzt góða birtu, á opnum svæðum eða i björtu, gisnu kjarri. Aldinið er oft lengi að spíra, líða jafnvel 2—4 ár jrar til ný jurt vex upp af því á stundum, enda er fræskelin hörð. Hægt er að fjölga sortulyngi með græðlingum inni í gróðurhúsum, og mætti nota það sem steinhæðajurt. Annars er það notað í kransa og er 4
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.