Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1974, Qupperneq 69

Náttúrufræðingurinn - 1974, Qupperneq 69
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 63 Syðra-Þórunnarfjall eða ögn sunnar jafnvel. Er ekki ósennilegt, þegar gaus í hólunum, að þarna hafi verið hár foss og gljúfrin þar fyrir neðan búin að ná að mestu núverandi dýpt og vídd. Situr þar nú lítill og einmana hraunkleggi á eyri nálægt 210 m y. s. (kort Bandaríkjahers). í Syðra-Þórunnarfjalli neðst virðist vera kaffærður gígtappi með nokkrum mjóum göngum og þunnum dyngjuhrauns- flóðum, sem hallar út frá tappanum. Ekki er ljóst, hver af þessum gígum hefur framleitt mest hraun, en trúlega hafa Mið-Randarhólar verið drjúgir, þá ekki síður Syðsti- Randarhóll og sum gígvörpin hjá Hafragili, el' til vill líka Háa- nibba. Eldflóðin úr gígunum hafa runnið liðugt og flætt norður eftir djúpum gljúfradal Jökulsár, hátt í 1 km víðum, og er næsta öruggt, að flákarnir í Sveig, Hólmatungum og Forvöðum séu leifar þessa hraunflóðs. Einnig tel ég nálega víst, að hraunleifarnar utan Forvaðakjafts, þ. e. Eyjan og aðrir gljúfrabrúnastubbar, séu leifar sama hraunflóðs og hafi nálega kaffært Forvaðakjaftsgíga og suður- hluta Rauðhóla-Hljóðakletta (sem eru Jrví eitthvað eldri), og hraun- rennsli frá þessum gígum hafi ef til vill komist út á Jökulsársanda. Hraunleifarnar utan Eambafells gætu Jjó eins verið komnar frá Rauðhólum í Gljúfrunum, |)ótt ekki verði jrað séð nú. Allt Jretta hraun hefur runnið mjög liðugt og magnið verið allmikið. Ekki er nokkur leið með berum augum að greina sundur hraun í Rand- arhólum og hraun í Rauðhólum í Gljúfrunum. Þessi hraun í Jökulsárgljúfrum eru feykilega brotin. Straumhörð og aurug jökuláin hefur um þúsundir ára gengið hart fram í |>ví að hreinsa þennan óþverra úr dal sínum, og líklega margoft gengið berserksgang. Þess vegna eru aðeins eftir smáleifar hér og ])ar. Suður fi'á Lambafelli eru hraunleifarnar annaðhvort úr eintómu kubbabergi (Hljóðaklettar, Skógarbjörg) eða með tvenns konar stuðlagerð (Vígabjarg, Eyjan). í seinna tilvikinu er ])á neðri hlut- inn reglulegt stuðlaberg, en efri hlutinn kubbaberg 4—5 sinnum þykkari. í Eyjunni er þessu víðast snúið öfugt, þannig að þar er 2—4 m þykk lítt stuðluð hella ofan á þykku kubbabergi, og vottar fyrir því sama í Skógarbjörgum. Þessir storknunarhættir eru taldir benda til þess, að glóandi hraun hafi runnið út í vatn eða vatnsflóð flætt yfir hraunelfuna meðan hún var að storkna. Kubbabergið verður þá til við rniklu hraðari kólnun (Guðmundur Sigvaldason, 1968; Kristján Sæmunds-
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.