Samvinnan - 01.02.1947, Blaðsíða 17

um löndum. Þau hafa allt, sem til þess
þarf. Leiðin þangað er óvenjulega tor-
fær og boðar marga erfiðleika. Suður-
skautið er um það bil í miðju megin-
landi, sem er einum þriðja stærra en
Evrópa og er þakið 2000 feta þykkri
íshettu. Aðeins hæstu fjallatindar
teygja sig upp úr jökulbreiðunni. Eng-
ar mannlegar verur eiga þar heima og
þar þrífst enginn gróður nema fjalla-
mosi. Dýralíf er aðeins í íshafinu. Ekk-
ert mannlegt auga hefur nokkru sinni
litið mestan hlut þessarar miklu eyði-
merkur.
Bandaríkjamennirnir verða ekki
einsamlir á ísbreiðunni. Bretar voru
kornnir þangað fyrir stríðslok. Þeir
hafa raunar verið tíðir gestir á þessum
slóðum, allt síðan um síðustu aldamót.
Rússneskur leiðangur er í uppsigl-
ingu og fregnir herma, að Ástralía,
Perú, Chile og Noregur undirbúi vís-
indaleiðangra suður á þessi frosnu
meginlönd. Síðasta, mikla kapphlaup-
ið, til nýrra landa, ef nefna má þau því
nafni, er hafið.
Um hvað er keppt? Líklegt verður
að telja, að hver þjóð telji sig hafa
gilda ástæðu til þess að vera með. Efst
á blaði má telja leitina að úraníum,
jafnvel þótt augljóst sé, að vinnsla þess
Frd hinum miklu,
ókönnuðu Suður-
skautslöndum.
A nreðan þessu fer fram, er engin
*tta a að landkönnuðirnir, í hinni
Römlu merkingu þess orð, verði iðju-
lausir. Ennþá eru ýms landssvæði að
niestu leyti lokaður heimur. Suður-
heimskautslöndin — víðáttumikið
llleginland á ísaldarstigi — eru mest
Pessara landa. Leiðangur Byrds flota-
0lingja, sem nú er kominn þangað
suður, og hann gegnir þar í senn hlut-
'eiki hins gamia og hins nýja tíma,
eitai' landa og dýrmætra efna. Allri
tækni uútímans verður beitt í þessu
auonamiði. Leiðangurinn hefur yfir
1 áða nýtízku flugvélum, skipum og
rannsóknartækjum. Flugvélamóður-
s ip er auk heldur í förinni.
CUÐURHEIMSKAUTSLÖNDIN
hafa lengi töfrað og dregið til sín
huga og ævintýramenn frá mörg-

Frægur amerískur landkönnuður og vísinda-
^aður ræðir um kapphlaup þjóðanna til Suður-
heimskautslandanna og hin miklu verkefni, sem
bíða vísindamanna og landkönnuða heimsins. .
og flutningur á þessum hjara, hljóti að
vera háð miklum og óvenjulegum örð-
ugleikum. Næst á listanum eru kol,
málmar og veðurathugunarstöðvar. —
Allt eru þetta mikilsverð atriði. En
það sem án efa rekur þó mest á eftir
og er lykillinn að tilraunum þjóðanna
til þess að láta nágrannann ekki skáka
sér — jafnvel ekki þarna suður á auðn-
inni — er óvissan um framtíðina. Eng-
inn veit, nema að nýjar uppfinningar
eigi eftir að gera hin óbyggðu Suður-
heimskautslönd að mikilsverðum
hernaðarsvæðum.
Annað landssvæði geymir alls kon-
ar leyndardóma fyrir landkönnuði af
gamla skólanum. í Austur-Tíbet eru
e. t. v. stærstu, óleystu verkefnin á
sviði landafræðinnar. Þar eru mikil,
nær því ókunn landsvæði, leyndar-
dómsfull og lokkandi, og þar búa ein-
kennilegir þjóðflokkar. Margs er þar
að gæta. Er Everest hæsta fjall jarðar-
innar? Landafræðibækurnar svara
þessari spurningu játandi, en það er
enginn fullnaðardómur. Líkindi eru
til þess að fjallið Amnyi Machen teygi
sig hærri mót sólu en nokkur annar
tindur á jörðunni. Þar við bætist, að
fjöllin næst umhverfis þennan risa, að-
skilin eyðilegum hásléttum, eru nær
því eins ókunn bg þau væru á öðrum
hnetti.
TÍBETBÚAR trúa því, að guðinn
Amnyi Machen búi á hinum ægi-
legu og eyðilegu fjallstindum á þessu
aðskilda svæði Kuenlun-fjallgarðsins,
rétt vestan Gulafljótsins á Koko-Nor-
svæðinu í Austur-Tíbet. Fjallið Ever-
est er talið vera 29,141 fet á hæð.
Sterkar líkur eru fyrir því, að tindur
Amnyi Machen sé meira en 30,000 fet
yfir sjávarmál.
Amnyi Machen er því gimsteinn-
inn, sem bíður landkönnuðanna. En á
þessum slóðum er meira að vinna.
Mest allt Austur-Tíbet, hin víðáttu-
miklu landamærahéruð Vestur-Kína
og upptök stórfijótanna Yangtze,
Gulafljóts, Mekong og Salween, eru
að verulegu leyti ókunn lönd. Þetta
sama gildir um landssvæði það, sem
nefnt er Tannu-Tuva, fyrir norðvest-
an Ytri-Mongólíu, og tilheyrir Sovét-
Rússlandi.
ASTRÍÐSÁRUNUM hurfu falin
og ókunn landsvæði af landabréf-
unum, með ótrúlegum hraða. Þessir