Samvinnan - 01.02.1947, Blaðsíða 18

íáu staÖjir voru til þess tíma ríki land-
könnuðanna, þar sem engir komu
nema þeir og engar sögur fóru af þeim
nema þeirra sögur. En herir nútím-
ans vírða e'kki forréttindi þessarar æv-
intýrasinnuðu stéttar. Löndin, sem áð-
ur voru lokaður heimur, urðu nú víg-
stöðvar í heimsstyrjöld.
Nýja-Guínea er Ijósasta dæmið um
þetta. Fyrir tíu árum var þetta land
eitt stærsta ókannaða svæði jarðarinn-
ar. Frumskógurinn var eins og hann
haifði verið frá alda öðli, og um hann
lék steikjandi, rakamett loft, en um-
hverfis eru fen og foræði, sem virtust
nær því óyfirstíganleg. Sterkir vafn-
ingsviðir, af mörgum tegundum, vöfðu
sig í milli trjánna og gerðu frumskóg-
inn að einni samfelldri flækju, með
þyrnum og þistlum, eins og gaddavírs-
vamargirðingu stríðandi herja. And-
styggileg skorkvikindi boðuðu sjúk-
leika og dauða fyrir ferðamann-
inn.
r Lítið hafði verið um könnunarleið-
angra á þessum slóðum í fjórar aldir,
því að allt síðan Portúgalsmenn fundu
landið, hafði náttúra þess fælt ferða-
menn frá.ströndum þess. Leiðangrar
þangað voru of dýrir í fé og mannslíf-
um. Það var ekki fyrr en flugvélin
kom til sögunnar, að leyndardómar
NýjuGyineukomu fram í dagsbirtuna.
Árði 1938 flaug ameríski landkönnuð-
urinn Riohárd Archbold flugvél sinni
ýfir Snæfjöllin og lenti á vatni nokkru,
11,000 fet fyrir ofan sjávarmál. Leið-
angur íians kostaði hálfa milljón doll-
ara. Eftir að lendingarstaðurinn var
fundinn, fluttu flugvélar 110 menn
og margra mánaða birgðir af vistum
til þessará fjallastöðva. Um það bil
dagleið frá vatni þessu fundu leiðang-
ursmenn þjóðflokk, sem áður var
ókunnur ög ennþá var á menningar-
stigi steinaldar. í fyrstu trúðu irin-
byggjar þéssir ekki sínum eigin augum,
því að hvjta menn ihöfðu þeir aldrei
séð fyrr, og þeir gengu fram hjá þeim
irieð lokuð'augu, eins og þeir gætu
ekki sætt sig við þá staðreynd, að þess-
ar undarlegu hvítu verur hefðu dottið
ofan úr íhimnunum einn góðan veður-
dag og ihaft húsin sín með sér.
Eftir nokkurn tíma fluttu leiðang-
ursmenn sig niður í dalina og hittu
þar fyrir þjóðflokka, sem höfðu Hfað
þar í kyrrð og friði öldum saman, án
þess að þeir hefðu hugmynd um hina
18
miklu atburði sögunnar í gegnum ald-
imar.
Síðan þetta var, eru ekki liðin nema
rösk átta ár. En í stríði berjast her-
menn þar sem nauðsyn krefur. Skatt-
þegnar leggja til féð, hershöfðingjarnir
skipulagið og óbreyttir liðsmenn líf
sitt. Útkoman var, að þúsundir banda-
rískra æskumanna brutust í gegnum
frumskóginn og yfir fjöll, sem enginn
hvítur maður hafði fyrr augum litið.
Þeir urðu að þola hitann og rakann og
eiturstungur flugnanna og slóð þeirrra
opnað leiðina fyrir stóraukna þekk-
ingu á þessu undarlega landi. En þrátt
fyrir þetta, eru ennþá stór svæði af
Nýju-Guineu, sem eru óþekktur
heimur, svo sem Wilhelmina- og
Cartenszfjallgarðarnir. Þau bíða land-
könnuða hins nýja tíma,
ANNAÐ stórt landsvæði, sem er lítt
kannað er fjalllendið á landamær-
um Brazilíu og Paraguay, Bolivíu og
Perú, Colombíu, Venezúelu og Guine-
anna. Hálendi Suður-Chile og sumar
eyjarnar fyrir vestan Terra del Fuego,
bíða landkönnuðanna. Inni í miðri
Asíu og Ástralíu eru stór svæði, sem
aldrei hafa verið könnuð.
Ef litið er yfir landabréf,sést að þetta
eru stærstu auðu blettirnir. Um suma
þeirra höfum við nokkra þekkingu,
um aðra því sem næst enga. Sú tíð mun
koma, að landkönnuðir útfylla þessar
eyður, það er nægilegt starf fyrir marg-
ar kynslóðir og ennþá meiri verkefni
bíða vísindamanna, sem koma í slóð
landkönnuðanna. Lítum á nokkur
verkefni þeirra.
HVERJIR voru fyrstu íbúar Norð-
ur-Ameríku og ihvaðan komu þeir?
Þeirri spurningu getur enginn svarað.
Aðeins miklar vísindalegar rannsókn-
ir, sérstaklega i vestur- og norðvestur-
ríkjum Bandaríkjanna, geta leyst þá
gátu, því að einmitt þar hafa fundist
merkilegar minjar í jörðu.
Ekki er langt síðan að álitið var, að
köilfuvefararnir, sem voru uppi fyrir
3000 árum, væru frumbyggjar Ame-
tíku. Síðan hafa fundist minjar eftir
menn, sem lifðu þar ,í lok ísaldar, eða
fyrir 15000 til 20000 árum. Þetta fólk
er kennt við bæinn Folsom, þar sem
minjarnar fundust. En það er mikið
bil og löng saga í milli Folsom-manns-
ins og körfuvefaranna. Hún er ennþá.
lokuð bók.
í Alaska bíða mikil verkefni. Aljúta-
eyjar og Beringssund voru í firndinni
landbrú í milli Ameríku og Asíu og
um hana fóru miklir flutningar
manna og dýra, vestur yfir. Við erum
nú að gera flugvelli og hvers konar
mannvirki á slóð þessara þjóðflutninga
og hvar sem jarðýtan ryður niður hæð,
eða grefur sig inn í barð, ættu vísinda-
menn að vera á verði því að vera kann,
að hin frosna jörð segi merkilega sögu
um þessa þjóðflutninga og hina
gleymdu og týndu sögu Vesturálfunn-
ar. Fyrir kemur, að risavaxin dýr, sem
hafa varðveitst frosin í hundruð þús-
unda ára, komi í ljós í þessu umróti,
og það er því engan vegin útilokað, að
við eigum eftir að koma niður á frosn-
ar leifar hinna ifyrstu innflytjenda i
Alaska.
ANORÐURPÓLSSVÆÐINU bíða
önnur verkefni, mestmegnis á
sviði veðurfræði og hafrannsókna.
Mannkynið á ennþá mikið ólært í
sambandi við veðurfar íshafssvæðanna
og leyndardóma hafdjúpanna norður
þar.
Þeir eru orðnir nokkuð margir, sem
hafa helgað líf sitt rannsóknum á þess-
um hjara heims. Fótgangandi og á
hundasleðum brutust þeir yfir rekís-
inn, liðu hungur og þjáningar. Mörg-
um fannst þetta fánýtt starf, sóun tíma
og peninga. En í dag er viðhorfið til
þessara svæða gjörbreytt. Þau eru ekki
lengur einskis nýt eyðimörk, heldur
geysilega mikilsverðar veðurathugun-
arstöðvar og flugstöðvar og um þaU
liggur ein helzta samgönguleið í milh
heimsálifanna.
í tuttugu og fimm ár barðist Vil-
hjálmur Stefánsson fyrir því, að sann-
færa þjóðirnar um mikilvægi norður-
heimskautalandanna. Hinn nýi tími
sýnir framsýni hans.
HINUM megin hnattatins eru Suð-
urheimskautslöndin. Fyrir mörg-
um árum benti Sir Hubert Willkins á
þá staðreynd, að veðurfar þessa svæðis
hefði mikil áhrif á ræktun og gróður
í Ástralíu og Suður-Ameríku. Veðrið
þar veldur langvinnum þurrkum eða
ægilegum stormum langt fyrir norðan
ísbreiðuna. Ekki er ósennilegt, að veð-
(Framhald á bls. 26)