Samvinnan - 01.02.1947, Blaðsíða 21

Á förnum vegi
LÍFIÐ er of slutt til þess að vera lítilmót-
legt," sagði Disraeli. Það á vissulega siu
sióru augnablik, sem aldrei gleymast. Erill og
önn hversdagslífsins yfirskyggja stundum alll
annað i huga okkar, en það þarf ekki nema
augnaliliks umhugsun til þess að minningin um
itin stóru augnablik nái að sópa burt þoku hvets-
dagsathurðanna, gremjunni og brauðstritinu, og
skíni í endurminningunni eins og fyrsti sólar-
geisli eftir skammdegið. Þessi augnablik eru ekki
tengd stórum og sögulegum athurðum. Þeii cru
flestir stterri í sögubókunum cn í hinni persóuti-
legu endurminningu. Þau ljómuðu bjartast á
kvrrlálri stund, þegar við vorum ein með nátt-
úrunni; þau voru brú i milli okkar og ættjarðar-
innar, lands lofts og lagar, sern aldrei brestur.
Það er auðvelt að rifja þau upp.
við lifðum þau í janúar, sent veðurskýrslurnar
Þafa skírt kaldasta mánuð ársins. Þá blcs sunn-
an þýðvindur um vanga okkar og vindský flugu
ttm víða geyma. Jörðin var dökk og mjúk og
’völlurinn bar fölgrænan lit af því að frostin, sem
dttu að bleikja grösin, höfðu orðið áttavilt og
berjuðu í þetta sinn í suðurveg. Þá fundum við
hálfútsprungna stjúpmóður sunnan undir tegg.
Blöðin hennar voru dökkgræn og mjúk, eins og
ttm sumardaginn í janúar sáunt við líka tungl-
hjarmann endurspeglast í lygnu, tæru vatninu
eða firðinum, og vatnsflöturinn bar djúpa liti,
eins og um haustnótt, en ekki glitraða, vofu-
fika birtu, sem stafar af ísi. í janúar varð okk'.tr
l'ugsað til landsins okkar, sem er milt og lilýtt
við börnin sín, jafnvel i svartasta skammdeginu.
Þá fyllti firði af sild, eins og væri í júlí, og þá
ókum við yfir torfærar heiðar eins og væri t
júni. Hún er undarleg hún móðir okkat.
*
Við lifðum þessi augnablik í júní, þegar
sólin var hæst á lofti. Þá óðum við mjúkt
mýrgresið í ökla og horfðum á ána liðast í milli
iðgrænna bakkanna. Silungur skauzt með örskots-
hraða úr lygnunni út í freyðandi straummor-
anna og hvarf. Litill fugl flaug með hvellu gjalli
undan fótum okkar, léttur og litskrúðugur a
þessu augnabliki, lítill depill í blámanum á þvt
ttæsta. Við staðnæmdumst á hvanngrænum vatns-
úakka og horfðum á svanina, sem sveigðu háls-
ana í skjóli birkihrislanna hinum megin. Þá lág-
«m við í laut og létum ilminn leika um okkur.
Við lifðum þau í september, þegar lyngmórinn
'ar eins og eldhaf eftir haustfrostin, og gæsnnar
'öppuðu á sandevrunum við árósana og græn-
höfðahjónin hörfuðu skelkuð inn i sefgresið,
þegar við nálguðumst.
Og munum við ekki eftir hengjunni, sern brast
úndan skíðinu okkar á vetrardeginum, þegar
‘njöUin huldi alla lögun landsins, á árinu, sem
er 'iðið, kannske fyrir löngu, og erum við búin
að gleyma regnskýinu, scm sigldi eins og ævin-
‘ýraskip út dalinn, og mistrinu, sem umlukti
h°U og hóla og sveipaði okkur loks sjálf dular-
h'æju, unz golan og sólargeislinn levstu okkur úr
á'ögunum?
Þau eru orðin mörg augnablikin, sem ættjörð-
ln hefur gefið okkur. Hvaða kenndir vekja þau
í brjóstum okkar, barna hennar? Einu smm kom
Ameríkumaður til íslands. Hann hafði farið ura
víða vegu, dvalið í Síbiriu og Kína, ferðast um
Astralíu og Suðurhafseyjar. Hann stóð einn sum-
ardag á brún Námaskarðs og horfði yfir Vý-
vatnssveitina, baðaða í sólskini, eyjar, hraun og
voga. Að baki var hinn ævintýrlegi heimur
brennisteinshveranna. Hann horfði þögull á
dýrðina ofurlitla stund, og sagði svo: „Drotunn
minn dýri, hér mætti bvggja miljón dollara
hótel.“ Einu sinni kom líka Indverji til lslanc s.
Hann stóð eitt sumarkvöld á Klöppunum norðan
við Akureyrarbæ og horfði á miðnætursólma
-ndurspeglast í lygnum firðinum og kollinn a
Kaldbak bera við heiðan næturhimininn. Hon-
um varð þctta að orði: „Guð er vissulega goður.
í þessum orðum endurspeglast viðhorf tvenns
konar lífs, menningar og útsýnis Hvað verður
okkur að orði? Hvernig hugsum við til landsins.
Hugsum við fyrst og fremst um „miljón dollara
hótél“, um fiskveiðina, síldveiðina, grassprettuna
og heyþurrkinn, eða minnumst við þess jafn-
framt. að guð er góður og ættjörðin er mild og
hlý og gjöful og við stöndum í eilifri þakkar-
«kuld við hana og eigum að sýna henm þa virð-
ingu og ræktarsemi, sem við eigum bezta?
Viðhorf okkar eru hvorki austræn né vestræn á
bessa vísu, heldur íslenzk. Þau hefur skáldið
Einar Benediktsson túlkað bezt í þessari vísu:
Vér viljum tengja bræðrabönd
um byggðir þess og haga,
frá efstu hlíð að ystu strönd
urn æfi vorra daga,
' og blessa hverja hönd, sem kann
að hag og sæmd þess starfa,
hvert andans verk — hvert orð, sem vann
því eitthvað gott til þarfa.
Lífið er of stutt til þess að vera lílilmótlegt.
Slóru augnablikin eru mörg og þau eiga að
hvetja okkur til dáða, til starfs að heill cg hag
lands og þjóðar, og þau eiga líka að endurnæra
ást okkar til landsins og kveikja eilíft þakklæti i
brjóstum okkar fyrir gæzku þess.

Um norrænan skilning og misskilning.
Norska skáldið Sigurd Hoel ritaði
sænsku blaði iyrir nokkru um norræn-
an skilning og misskilning, og segir
þar m. a.:
Margir Danir vilja kalla norsku
þjóðina hetjuþjóð.
ViS erum engín hetjuþjóS. 1 vö pro-
sent okkar eru landráSamenn, nokkur
hluti kvenþjóSarinnar þýzkradækj-
ur, nokkrir okkar (hundraSstalan er
ókunn) voru kaupmenn á svarta mark-
aSnum, aSrir (mun stærri ltundraSs-
tala) voru viSskiptamenn þar. Vtss
hluti þjóSarinnar var aSgerSalaus í
stríSinu og hernáminu, aðrir óku segl-
um eftir vindi. í fám orSum sagt vor-
um viS ylirleitt eins og aSrar þjóStr.
En þegar búiS er aS draga alla rnínus-
póstana frá, þá verSur eltir hjá okkur,
eins og hjá flestum öSrum þjoSum,
sæmiléga há hundraSstala af heiSar-
legu og góSu fólki. Og þar sem við urS-
um fyrir allri þeirri undrun og öng-
þveiti á fyrstu stríSsárunum, sern yfir-
leitt rúmast á ekki lengri tíma í huga
sæmilega menntaSs fólks, þá kom þar,
aS betri helmingurinn fékk tækifæri til
þess síSar meir, aS láta til sín taka.
ViS verSum því flestir dálítiS tauga-
óstyrkir af hetjudýrkuninni. En viS
væntum okkur jafnframt mótvægis af
hálfu hins danska skaplyndis. ViS telj-
um dagana þangaS til einhver smellin
dönsk setning stingur stórt gat á þenn-
an hetjuballón. ÞaS kemur til meS aS
kosta dálítinn norskan sársauka, því aS
til eru NorSmenn sem villast á sjálfum
sér og loftbelgnum. ViS hinir tökum
undir meS manninum í píningarstól
tannlæknisins: MaSur verSur aS hugsa
sér þaS sem leik!
..... ......................................
21