Samvinnan - 01.02.1947, Page 20

Fólk, sem man drauma sína gjörla, drauma
sem eru raunveruleiki en ekki sundurleitur
ómöguleiki, eins og oftast verður þegar svefn-
inn losnar, getur vitnað um hina miklu
möguleika, sem búa í þessum „súrrealistíska"
heimi. H. G. Wells, sá mikli raunsæismaður,
gerðist á efri árum fylgjandi hinnar nýju
tímahugmyndar. Höfundur „Tímavélarinn-
ar“ taldi, að fjórða dímensjónin væri raun-
veruleiki, sem skynja mætti, ef maðurinn að-
eins lokar augunum og blundar, og engrar
annarrar tímavélar sé þörf. Árið 1945 gaf
hann út bók um þessi efni, er hann nefndi
„The Happy Turning" með undirfyrirsögn-
inni „A Dream of Life“. Þar gerir hann grein
fyrir þessari nýju reynslu sinni og því útsýni,
sem opnast þegar menn gera sér ljóst, að
fjórða dímensjónin og draumurinn séu eitt
og hið sama: yfirraunveruleikinn — „súrreal-
isminn".
Þessi „hamingjusamlegu stefnuhvörf" vit-
undarinnar boða það, að siðgæði er takmark:
Því að eins og kínverski spekingurinn Lin
Yutang sagði, hvernig ætti sá, sem aldrei hef-
ur lifað vor og sumar á jörðinni að geta lifað
vor og sumar á himninum? Þarna upphefst
boðskapur listarinnar og heimspekinnar yfir
kenningar „raunsæismannanna“, því að sá
sem hefur gefið sjálfan sig í kærleika, hefur
safnað í fjársjóði, sem mölur og ryð fá ei
grandað. Elskhuginn reikar í draumnum með
ástvin sinn sér við hönd. En sá, sem elskar að-
eins sjálfan sig, stendur sem visnað tré í eyði-
mörk.
Það er íhugunarvert, hversu þetta allt kem-
ur heim við orð Krists, þótt það stangist eigi
ósjaldan við túlkendur þeirra. Og þeir munu
margir, sem vilja taka undir með H. G. Wells
og láta x ljósi með honum þá von um fram-
tíðina, er birtist í lokakafla bókar hans „The
Happy Turning":
„Andi mannsins virðist vera að þroSkast að
því marki, að losna við óttann. Þá er lífsleið-
in mörkuð til skilnings á staðreyndum lífsins
sjálfs og allt annað verður bóla og vindský.
Fegurðin verður leiðarsteinn þessarar leitar.
Þannig er það í draumalandinu, sem hin
„hamingjusamlegu stefnuhvörf" opnuðu mér.
Þar ljómar lífið í gegnum illt og gott og þar,
i heimi, sem skilur sjálfan sig, lokast hringur
þess, „sem er“.“
(Lausl. þýtt og endursagt).
í STUTTU MÁLI
(Framhald af bls. 2).
komulagið vera það, að setja Ruhr undir alþjóð-
legt eftirlit, þannig, að hvert ríki, sem taki
þátt í eftirlitinu, hafi nokkurs konar eignarhald
á liluta fyrirtækisins og hvert þeirra ætti hlut að
stjórn þess. Einkarekstur allur yrði gerður út-
lægur". Samvirke segir síðan:
„Þessi tillaga Bevins opnar nýtt og óvænt út-
sýni, því að margt bendir til þess, að hann hafi
haft samvinnuskipulag í huga. Að vísu hefur
hann ekki gert nákvæma grein fyrir því, hvernig
skipulagi þessu skuli háttað í einstökum atrið-
um. En það, sem bendir til að hann hafi haft
samvinnuskipulag í huga er það, að hann not-
aði orðið „shares" um hlutdeild ríkjanna, en
LEIKMAÐUR LEITAR FRÓÐ-
LEIKS UM ULLARVINNSLU
(Framhald af bls. 5)
er að fullu út á þá braut, að vinna alla
ullina hér heima. Eins og sakir standa
er vinnuaflsskortur í þessum iðnaði,
eins og svo víða annars staðar nú, og
Gefjun hefur að undanförnu ekki get-
að skilað fullum afköstum vegna þess
að verksmiðjuna skortir nógu margt
faglært verkafólk. Það veldur jafnan
erfiðleikuim, að fólk það, er fæst til
starfa, dvelur of sjaldan það lengi við
vinnuna, að það verði fullnuma og nái
nægilegum afköstum, og veldur þetta
eðlilega erfiðleikum fyrir reksturinn.
Eigi að síður mun Sambandið færa
út kvíarnar Ihið allra fyrsta og auka af-
köst verksmiðjunnar, eftir því sem fært
þykir. Hversu mikil sú aukning verður
á.næstu árum, er ekki hægt að segja nú,
en stefnan er fram á við, að meiri og
betri framleiðslu, til ihags fyrir íslenzk-
an landbúnað og þjóðina í heild.
*
Eittihvað á þessa leið féllu orð verk-
smiðjustjórans, er Samvinnan rabbaði
við hann um ullarvimnsluna og fram-
tíðarhorfurnar.
Augljóst er af þeim, að mikil verk-
efni l)íða samvinnusamtakanna á þess-
„share" þýðir hvort tveggja, stofnsjóðseign kaup-
félagsmeðlima og hlutabréf á ensku. Ólíklegt er,
að Bevin hafi hugsað sér hlutafclagsfyrirkomu-
lag, þar sem gróðavonin af hlutabréfunum væri
mest hjá nokkrum stórveldum, er hefðu meiri
hlutann í sínum höndum. Rekstur slíks fyrirtæk-
is, með hlutafélagsfyrirkomulagi, mundi brátt
leiða til áreksturs í milli ríkjanna, sem liags-
muna hefðu að gæta í sambandi við það.
Allt annað verður upp á teningnum, ef menn
hugsa sér samvinnuskipulag á öllu framleiðslu-
kerfi Ruhr í framtíðinni. Allir þátttakendur
mundu þá uppskera af bættu fyrirkomulagi.
Þarna væri vettvangur til þess að reyna skipu-
lag samvinnunnar á víðtækum, alþjóðlegum
grundvelli, og vissulega er ekki ástæða til þess
að efast um, að það mundi rcynast sterkt og
réttlátt, einnig þar."
í sambandi við þessar hugleiðingar hins danska
blaðs má minna á það, að sænski samvinnumað-
urinn Albin Johansson hefur komið fram með
tillögur um, að náttiiruauðæfi jarðarinnar, svo
sem olían, ættu að vera eign allra jarðarbúa og
vinnast úr jörðu með samvinnuskipulagi, þannig
að öll ríki veraldar fengju hlutdeild í arðinum.
Með slíkum aðgerðum væri einum versta friðar-
spilli veraldar — kapphlaupinu um hráefnin —
rutt ú vegi.
um vettvangi og að þar, eins og annars
staðar, næst beztur árangur ■ þegar
reynsla og þekking setja mót sitt á fyr-
irætlanimar. Ýmsum kann að virðast
að hægt gangi, er þeir miða við „ný-
sköpun" þá, er tilkynnt var í útvarpi
á árinu 1945 að koma ætti í ullariðn-
aðinum, að ofan, fyrir tilstyrk ríkis-
valdsins, og byggðist á einni skyndifor
til útlanda. En árið 1945 er liðið og
kemur aldrei ti'l baka. Með því hurfu
þessi „stóru plön“ af sjónarsviðinu og
hafa sennilega sofnað svefni réttlátra,
sem endast mun þeim til enda verald-
arinnar.
Á meðan þau sofa, starfa samvinnu-
menn að raunhæfum endurbótum og
líklegt er, að loftsjónirnar verði flest-
um gleymdar í þann mund, er vélar
hinnar nýju, stóru þvottastöðvar lands-
ins verða settar upp á Gefjunni. Þær
eru undirstaða þeirra endurbóta, er
síðar kunna að koma, og með þeixn
verða leyst mikil og aðkallandi vand-
ræði bænda í flestum sveitum .landsins.
ANNÁLL
Ólafur Jóhannesson,
lögfræðingur, framkvæmdastjóri fé-
lags- og fræðsludeildar S. í. S., hefur
verið settur prófessor við lagadeild Há-
skóla íslands frá miðjum febrúar.
Kernur hann í stað Gunnars Thorodd-
sens, prófessors, sem leystur var fra
starfinu um sinn til þess að gegna
borgarstjórastörfum í Reykjavík.
Agnar Tryggvason,
Þórhallssonar, hefur fyrir nokkru
verið ráðinn framkvæmdastjóri véla-
deildar Sambands ísl. samvinnufélaga.
Er hann nýlega tekinn við starfi sínu.
Agnar hefur stundað nám við verzlun-
arháskólann í Kaupmannahöfn og
starfað fyrir danskt fyrirtæki, er verzlar
með landbúnaðarvömir.
Erlingur Friðjónsson,
kaupfélagsstjóri á Akureyri, varð
sjötugur 7. febrúar. Erlingur er fyrir
löngu þjóðkunnur fyrir störf sín a
sviði félags- og stjórnmála. Hann var
einn af stofnendum Kaupfélags Verka-
manna á Akureyri og hefur verið fram-
kvæmdastjóri þess óslitið síðan 1915.
20