Samvinnan - 01.12.1947, Page 11

Börn og kennarar syngja jólasálm á ganginum.
stundir, og einhvers konar veðmál
ýtt undir hana, enda þótti slíkt sveitar-
met, og hefur máske verið landsmet í
þá daga, og ekki trúi eg því, að neinn
hafi gert betur síðan.
En það, sem mér finnst nú skemmti-
legast að minnast í sambandi við þenn-
an tóskap, var kappið og vinnugleðin
á heimilinu. Það var t. d. ekki óalgengt
á jólaföstunni, að heyra prjónahringlið
úr rúmunum í myrkrinu á morgnana,
þegar einhverjir voru að reyna að
komast fram úr náuns;anum með sokk-
inn sinn. En jólin voru í nánd, og
J^etta var undirbúningurinn undir
{jau. Það spennti bogann. Og svo var
öllu prjónlesinu raðað niður í kofort-
in, allt talið vandlega, hver fékk sína
„premíu“, ef vel hafði gengið, eina
sokka til að kaupa fyrir. Kaupstaðar-
ferðin hófst.
Og svo kom sá mikli og dásamlegi
dagur, þegar koffortunum var ekið í
lilað, fullum af jólavarningi. Enginn
gleymir þeim degi. Hann var eins kon-
ar forleikur jólanna, — „Litlu jólin“
okkar þá.
Og svo voru dagarnir taldir, — ótrú-
lega margir og allt of lengi að líða,
fannst okkur. En þetta mjakaðist þó
áfram, unz jólin stigu sjálf fram úr
rökkrinu í allri sinni dýrð. Hægt og
hljótt kom hin helga nótt. Hún mátti
sannarlega koma, Jdví að bærinn var
tandur hreinn, allur sópaður og prýdd-
ur, og hvert mannsins barn komði í
sparifötin.
EN jólunum varð að heilsa með
lestri og söng. Það var óvenjulega
hátíðleg stund. er söngurinn fyllti bað-
stofuna, að horfa á alla prúðbúna og
hátíðlega á svip. Mér er sem eg finni
enn snertinguna við þennan hátíðleik
og hljóða blæ jólanæturinnar.
Ekki var mikið um jólatré og jóla-
skraut í þá daga. Slíkt þekktist ekki í
minni sveit. Þar var, að eg held, aðeins
á einum bæ jólatré, á öðru prestssetr-
inu, Tjörn, lítið og skrautlaust, smíð-
að úr tré. En það var samt hátíðleg
stund, er á því var kveikt á jólanótt-
ina. Engar voru jólagjafirnar, nema þá
kerti eða spil, og einhverja flík munu
flestir hafa fengið, svo að þeir klæddu
ekki jólaköttinn. En maturinn bætti
allt slíkt upp. Hann var mikill og góð-
ur, — hrokaðir diskar af hangikjöti og
alls konar góðgæti, og margar laufa-
kökur fylgdu. Þennan mikla mat gat
enginn etið í einu, og þess vegna var
hann geymdur í læstri hirzlu, ef hún
var til, og smá-nartað í hann næstu
daga, og átti helzt að ljúka þessum
skammti á Þrettándann, — rota jólin,
eins og það var þá kallað.
Ekki vissi eg til að væri spilað á jóla-
nótt, en Jx3 mun nýja öldin hafa eitt-
Iivað byrjað á því í laumi, en aldrei
var það vel séð, enda gerðu það víst
fáir. En algengt var, að heimilisfólkið
fór í ýmsa leiki Það var og mikill sið-
ur fram yfir aldamót, að skrifa nöfn
allra þeirra, sem komu á jólaföstunni,
og láta svo karlmenn draga sér stiilku
og konur karla, á jólunm, og þótti góð
skemmtun.
Svo komu jóladagarnir, glæsilegir
dagar, Ineð kirkjuferðir og mikinn
söng í Ijósum skreyttum kirkjunum,
sem enginn talaði þó um kulda í, og
öllum þótti alveg sjálfsagt að fara til
kirkju á jólunum. Og svo var að finna
jafnaldrana, spyrja um jólakertin og
jólamatinn, mæla sér mót á skíðum
eða skautum, ef færi gafst, eða þá að
spila púkk „upp á peninga", sem raun-
ar voru aðeins glerbrot.
Þannig leið þessi dásamlega hátíð
barnanna í þá daga. Hún var í sterkum
en dularfullum tengslum við jólabarn-
ið í jötunni, sem lesið var og sungið
um í heimilum og kirkjum þessa daga,
barnið, sent liátíðin var helguð, og
einnig á undarlegan hátt tengd Jóla-
sveinunum og Grýlu, sem voru þó af
allt öðru sauðahúsi. — Man eg enn,
hve þetta olli þá miklum heilabrotum
okkar, sem Jiorðum að minnast á þetta
í okkar hóp, og live ráðþrota við stóð-
um frammi fyrir þessu óræða íhug-
unarefni.
NÚ eru börnin alin upp við miklu
íburðarmeira jólahald en áður
var. Þó er vafasamt, að jólagleði þeirra
sé meiri, þótt tilstandið allt sé fjöl-
breyttara og umgerðin öll skrautlegri.
Við gerðum litlar kröfur, kunnum
jiað ekki, þekktum ekki annað til
neins samanburðar, enda var öldin sú
nægjusöm um Jiægindi og skart.
En börn eru alltaf sjálfum sér lík.
Þau gleðjast enn af smáu, sé þeim ekki
spillt með því að moka í þau stórum
og glæsilegum gjöfum og þannig dekr-
að við slæma eðlisþætti mannlegs veik-
leika, ágirndina og sjálfselskuna. Því
er ofrausn foreldra í Jiessum efnum
oft og tíðum mjög háskaleg börnum
þeirra, og er slíkt raunar alkunna, en
þó stöðugur ásteitingarsteinn, sem
margur hefur brotið bát sinn á.
ÓTT jólahaldið sé nú ekki eins
mikil tilbreyting frá hversdagslíf-
inu og áður var, eru þó jólin alltaf
mikill viðburður, ekki sízt í lífi barn-
anna, enda fara þau jafnan, löngu fyr-
ir jól, að iða í skinninu af tilhlökkun.
Vonandi er það svo og verður, að allir,
ungir og gamlir, hlakki til jólanna.
Því að það er kennimark liins „lifandi
dauða“, segir Stephan G. — „að kunna
ekki lengur að hlakka til“. Sjálfur jóla-
11