Samvinnan - 01.12.1947, Blaðsíða 23

Ú tvarpsdagskrá
FYRIR ALLA OG FRÁ SEM FLESTUM
Ú tvarpsþáttur
eftir FROSTA
undan um aðgæzlu og umönnun,
sérlega ef yngri meðlimir eru í fjöl-
skyldunni. Á þessum árum eru þau
ekki lengur kjöltubörn, ekki feit og
sælleg og augnagaman foreldranna.
Barnatennurnar falla og skilja eftir
stór, óásjáleg skörð, og þörfin fyrir
frjálsa leiki er mikil. Mikið hefur
verið gert að því í ýmsum bæjum að
koma upp snotrum barnaleikvöll-
um með ýmsum tækjum. En reynsl-
an er víða sú, að eldri börnin end-
ast ekki til þess að vera lengi á þess-
um skipulegu, þrifalegu völlum,
þótt yngri börnin uni sér þar með
ágætum. Menn þurfa ekki annað
en taka eftir leikjum 10—12 ára
drengja í bæjunum til þess að sjá,
hvað það er, sem hugurinn einkum
girnist. Þeir virðast una sér vel á
óbyggðum svæðum, þar sem þeir
geta hlaupið um óhindraðir, lagt
vegi, grafið gxyfjur, búið til hús úr
kössum og kirnum. Oft er talað um
ærsl drengja á þessu reki, og víst
geta þau oft verið mikil, en menn
verða að minnast þess, að drengja-
hópur, sem er í eltingaleik um göt-
ur, yfir girðingar og garða, er að
svala starfsþrá og leikja, sem ekki
verður fullnægt á barnaleikvöllun-
um, eins og þeir nú gerast, né
heima í stássstofum foreldranna.
Ef til vill mætti beina þessari þrá
að öðrum viðfangsefnum, en meðan
það er ekki gert, er óréttmætt að
hindra frjálsa, eðlilega leiki, þótt
þeirn fullorðnu þyki stundum nóg
um þá. Það mætti t. d. fá þessum
drengjum í hendur kassafjalir og
úrgangstimbur og frumstæðustu
smíðaverkfæri. Ef þeir fá efni, tæki
og nægilegt svigrúm, er ástæðu-
laust að senda kennara eða leiðbein-
endur til höfuð þeims. Þeir finna
sjálfir upp starf og leiki.
Leikvellirnir, eins og þeir gerast
nú víðast, eru ekki fullnaðarsvar
samfélagsins. Oft er það meira virði
fyrir drengjahóp, að eiga aðgang að
óbyggðu svæði í nágrenni heimila
sinna, en vel skipulagðan, snyrtileg-
an leikvöll. Þessu þurfa þeir að gefa
gaum, sem stjórna samfærzlu byggð-
arinnar og skipulagningu nýrra
bæjarhverfa í þéttbýlinu. Ef tillit
væri tekið til eðlilegra þarfa æsk-
unnar í upphafi, væru ef til vill
færri kvartanir um ærsl og óróa.
Afyrstu starfsárum útvarpsins var það
nokkuð algengt, að reynt væri að flytja
efni frá Akureyri og fella það inn í kvöld-
dagskrána. Þetta var á þeiin tima, er útvarps-
notendafélög voru starfandi og áttu hlutdeild
í Útvarpsráði. Munu margir liafa talið, að
hér væri um að ræða upphaf þess, að tengja
inarga staði hringinn í kring um landið við
útvarpsstarfsemina, auka þannig áhuga hlust-
cndanna og freista þess að gera útvarpsefnið
fjölbreyttara en ella. I'etta útvarp fór fram
við hin frumstæðustu skilyrði. I>ó tókst það
allvel á stundum. Ekkert sérstakt útvarpsher-
bergi var útbúið til þessara nota, heldur út-
varpað úr samkomusal, sem ekki hafði nægi-
Iega góða ciginleika til hljóðflutnings. Síma-
samband við Reykjavík var á þessum árurn
óstöðugt, og truflaði það æði oft sendingam-
ar. Efnið var c. t. v. ekki fjölbreytt, cn þó
nokkur viðleitni í þá átt að f jölga röddunum
í útvarpinu, og um eitt skeið munu hafa ver-
ið starfandi nokkrir menn nyrðra, eins konar
útvarjisnefnd, til þess að vinna að útvegun
efnis. Tími útvarpsnotendafélaganna er nú
liðinn. Þau vom víst aldrei áhrifamikill fé-
lagsskapur, og eftir að kosning manna í Út-
varpsráð var gerð að bitbeini hinna pólitísku
flokka, og samtök hlustenda svift öllum rétt-
induni til ábrifa á stjóm útvarpsins, lögðust
þau með öllu niður og hafa blundað síðan.
En það er meðal annars til marks um gagn-
semi þeirra, að eftir að þau voru úr sögunni,
bvarf líka viðleitnin til útvarps utan af landi
að mcstu leyti. Ohætt er að tala uin gagn-
semi í þessu sambandi. Útvaqiið er eign allr-
ar þjóðarinnar. Það hefur það hlutverk, að
ná til eyma flestra landsmanna. Það gefur
tækifæri til þess að menn komi fram fyrir
alþjóð, hafi þeir eitthvað markvert að leggja
til málanna. Það er því í þágu útvarpsins og
þeima markmiða, er það hefur sctt sér, að
völ sé á scm flestum starfskröftum, að útvarp-
ið flytji jafnan eitthvað fyrir allaog
f r á s e m f I e s t u m. Að þessu var stefnt
hér fyrr á árum, þótt með fmmstæðum hætti
væri. En sú tíð er nú liðin, og er að henni
cftirsjá. Eðlilega hefði verið, að auka þessa
viðleitni, verja fé til þess að koma upp nauð-
synlegri aðstöðu til útvarps frá nokkrum
hclztu stöðum landsins, sem fellt væri inn í
aðaldagskrána, sem vitanlega væri, eins og áð-
ur, inörkuð af þeim mönnum, sem til þess
eru valdir, að undirbúa hana.
❖
Á siðari árum hefur útvarpið gert auknar
kröfur um fjárútlát frá hlustendum, án þess
þó, að starfsemi þess væri aukin og bætt að
iiMiiiiiimiiiiiiMiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiimimiiiimimiiiiiinmmimiiii
sama skapi. Þessi auknu fjárráð hafa t. d.
ckki orðið til þess að taka upp þráðinn á ný
úti á landi, að neinu vcrulegu leyti. Þó má
fullyrða, að hinar miklu endurbætur, sem
gerðar hafa verið á símakerfi landsins síðan
fyrst var reynt að útvarpa að norðan, hafi
auðveldað slíka starfserni. Og fjármunir út-
varpsins virðast það miklir, eftir reksturs-
áætlun þcss að dæma, að hugsanlegt hefði
verði að útvarpið legði eitthvað af mörkum
sjálft til þess að útbúa tekníska aðstöðu í ein-
um eða tveimur kaupstöðum, öðrum en höf-
uðstaðnum. En síðan útvaqisnotendur hættu
að vera beinn aðili í stjóm útvarpsins og
flokkaráðin gerðust algjör, hcfur þróunin
ekki orðið þessi, h eldur hafa framtíðaráætl-
anir stofnunarinnar cinkum snúist um stór-
kostlega útvarpshöll li Reykjavík, og munu
þær áætlanir þó ekki hafa byr til fram-
kvæmda nú fyrst um sinn a. m. k.
*
Mjög margt mælir mcð því, að útvarpið
setji það nú efst á stefnuskrá sína, í viðleitni
sinni til þess að auka fjölbreytni útvarpsins
og verða þjóðarskóli og þjóðareign, að hcfja
þetta mál til vega, taka upp þráðinn þar,
sem frá var horfið, og leggja fé til þess að
gera útvarpsaðstöðu úti á landi sómasamlega
og varanlega.
Útvarpið hefur nú í vetur gert eina til-
raun til útvarps frá Akureyri aftur. Tilkynnt
var, að útvarpa ætti merku íslenzku tónverki
frá Akureyri, óratórióverki Björgvins Guð-
mndssonar við Stcngleika Guðmundar skóla-
skálds. Horfið var þó frá því ráði að útvarpa
að norðan, vegna ótryggs símasambands, að
því sagt var. En verkið var tekið upp á hljóm-
plötur og síöan flutt í sunnudagsskrá útvarps-
ins. Mörgum mun finnast, að útvarpið hcfði
lietur látið þetta verk ógert, fyrst ekki var
meira til þess vandað. Upptakan var svo ófull-
komin og teknískt gölluð, að hún gaf raun-
verulega enga hugmynd um vcrkið eða hæfni
kóranna, sem fluttu það. Er raunar furðulegt,
að svo gallaðri upptöku skuli sleppt í gegnum
efnisskoðun útvarpsins. En þótt þannig hafi
tekizt til í þetta sinn eru þessi mistök alls
engin sönnun fyrir því, að ekki sé hægt að
fá gott efni til flutnings úti á landi ,eða flytja
það hlustendum í sómasamlcgu formi. Það er
hægt, ef teknísk aðstaða er gerð viðunandi.
Flutningur Strenlgeika hlýtur því að styrkja
og auka kröfuna um sköpun slíkrar aðstöðu,
en ekki veikja hana. Vonandi draga forráða-
mcnn útvarpsins þær ályktanir af þessari
reynslu.
FROSTI.
IHMMMHI.MMMMMMMMMMI..I......IIIIMIlÍlMM.MMMMMI.
23