Samvinnan - 01.12.1947, Page 27

sjálf, þessi elztu samkomu- og menn-
ingarstaðir þjóðarinnar, eru kumb-
aldaleg og víða niðurnídd. Og ekkert
hefur verið gert til að varpa ljóma
nútímans yfir hina fornu sögustaði.
Vel færi á því, að hefja nú þegar sókn
í þá átt, að efla slíka staði og prýða.
Hver veit, nema að það gæti orðið einn
þáttur þess starfs, sem haldið fær fólk-
inu kyrru í sveitunum. Það gæti ef til
vill aukið skilninginn á því, að sveit-
irnar geyma mörg verðmæti, sem kaup-
staðina vantar, og að rætur mikils
hluta þjóðarinnar standa þrátt fyrir
allt djúpt í mold sveitanna, sem veitir
tilveru þeirra aukið öryggi, og tengir
fólkið fast við land sitt.
Þessar hugsanir, sem nú eru skráðar,
sækja á mig, þegar eg reika um á Berg-
þórshvoli, einum frægasta sögustaðn-
um á landi voru, og því læt eg þær
flakka í ferðaþáttum þessum, þótt hér
sé vitanlega um að ræða málefni, sem
þyrfti rniklu lengri rökstuðnings og
umræðu.
Ekki get eg skilizt svo við Bergþórs-
livol, að minnast ekki prestsins þar, sr.
Sigurðar Haukdal, sem nýlega er þang-
að kominn, og hefur fullan hug á að
sitja svo hið gamla setur Njáls, að
sæmd sé að. En einmitt skilningur á-
búenda á slíkum stöðum, er mikils
virði til að skapa hin nýju viðhorf til
sögustaðanna, en hið opinbera verður
að rétta þeim hjálparhönd.
SAMVINNA VÍSINDANNA
(Framhald af bls. 9)
gildi gulrótanna sem A-vitamíngjafa
er miklu minna en áður var talið, en
það hefur einnig komið í ljós í rann-
sóknum Virtanens, að karótín og A-
vitamín smjörs nýtast svo að segja al-
gjörlega. Eru þessar niðurstöður hans
hinar merkilegustu.
Auk þess, sem hér hefur verið nefnt
af rannsóknarstörfum Virtanens, hef-
ur hann endurbætt geymsluaðferðir
smjörs og osta stórmikið og lagt þann-
ig drjúgan skilding í lófa finnskra
bænda og margra annarra þeirra, er
hagnýtt hafa sér uppfinningar hans.
Sama markmið
Þannig hljóða í stuttu máli upplýs-
ingar þær, sem Elis Karlsson sendi mér
um störf Virtanens í þágu finnsku sam-
vinnufélaganna, landbúnaðarins og
alls mannkynsins. Nokkuð er síðan
þessar niðurstöður voru gerðar heyrin-
kunnar, og er efni þetta því ekki nýtt
af nálinni, en eg hafði ekki heyrt þess
getið fyrr og fannst það mjög merki-
legt og fróðlegt og vænti þess, að svo
muni fleirum fara.
Samvinna vísindanna og samvinnu-
hreyfingarinnar í Finnlandi er mjög
athyglisverð og lærdómsrík. Vísindi
prófessors Virtanens miða að því að
bæta lífskjör fólksins, stuðla að hreysti
þess og hamingju. Samvinnustefnan
hefur vissulega sama markmið. Tengsl
þessa heimskunna vísindamanns við
samvinnuhreyfinguna voru því vissu-
lega eðlileg, og þau hafa orðið árang-
ursrík. Mætti þessi reynsla vera til
fyrirmyndar öðrum þjóðum og til þess
að hvetja samvinnufélögin yfirleitt til
þess að styðja og styrkja rannsóknar-
starfsemi og tilraunir á sviði atvinnu-
lífsins. Með þeim hætti væri e. t. v.
hægt að auðvelda sóknina að betra og
hamingjuríkara lífi fyrir öll landsins
börn.
H. Sn.
JÓLIN OG BÖRNIN
(Framhald af bls. 12)
eiga sín síðustu Litlu jól í skólanum.
Börnin haldast í hendur og ganga
kringum borðin. Og svo er sungið,
sálmar og kvæði, léttar vísur og ætt-
jarðarljóð, hvert mannsbarn þreytir
röddina, en kennarar stjórna söngn-
um og ganga á milli hópanna, því allir
kennarar verða að koma til hvers hóps
og syngja með honum. Engum má
gleyma. Þessu er haldið áfram meðan
litlu kertin endast. En áður en lýkur,
stanza elztu hóparnir og syngja þjóð-
sönginn.
Þá er hringt, og mega nú börnin
lioppa og skoppa milli stofanna og
skoða myndir og skraut, hvert hjá
öðru. Finnst þá öllum að þeir búi í
glaumbæ.
Enn er liringt, og heldur þá hver til
sinnar stofu og þar á sína röð, og svo
er gengið inn, og hefst nú síðasti þátt-
urinn.
Fyrst kemur pósturinn, fínn og
virðulegur, skilar bréfaböggli og býð-
ur gleðileg jól. Að launum fær hann
súkkulaði — eða brjóstsykurmola. Þá
heimsækir skólastjóri og kennarar
hverja stofu, þakka fyrir skemmtun
og óska gleðilegra jóla, og fylgir þá
hjá skólastjóra einhver áminning um
góða hegðun um jólin. Þeir fá einnig
einhverjar góðgerðir, en heldur er það
nú í smáum stíl, eins og vera ber. Og
loks kemur svo sá, semlengihefurverið
beðið eftir í spenningi, en það er jóla-
sveinninn, eða jólasveinarnir, því
venjulega eru þeir tveir. Þeir heilsa
einkennilega, segja nöfn sín, og máske
bræðra sinna líka, segja eitthvað um
ferðir sínar, aðeins fáein orð, bjóða
gleðileg jól og kveðja svo með bukki
og beygingum, eftir að hafa notið ein-
hverrar gestrisni hjá bekknum.
Þá eru lesin sundur bréf og kort, og
hver fær sitt. Og loks talar hver kenn-
ari við sín börn, segir þeim gjarnan
fallega sögu að lokum, og fylgir svo
hópnum út.
4 RÖKKURBYRJUN sama dag,
I venjulega kl. 3, koma svo öll
yngri börnin, og er þá allt hátíða-
haldið endurtekið, og fer eins fram,
nema hvað söngur og sögur er nú öllu
léttara að efni og formi og allt miðað
við óþroskaðra fólk, sem eðlilegt er.
En hrifning þessara hópa yfir öllu
þessu tilstandi er ekki minni en hinna
eldri, heldur enn meiri og einlægari,
því að einmitt þeirra aldur nýtur
þess bezt, enda hafa þau lengi til Litlu-
jólanna hlakkað.
Og svo hefst jólaleyfið, og mega
bönin, ef þau vilja, fara með foreldra
sína í skólann til að sýna þeim skreyt-
inguna, og notfæra sér ýmsir það og
og hafa gaman af.
Mér hefur stundum fundizt að
kveldi þessa dags, eftir að hafa verið
með börnunum allan daginn í þessu
jólahaldi þeirra, að eg hafi í raun og
veru lifað hin eiginlegu jól.
Og jafnan, er eg horfi á kvikmynd-
ina, er tekin var af Litlu-jólunum fyrir
nokkrum árum, kemst eg í jólaskap.
LJÓSMYNDIR í ÞESSU HEFTI:
Forstíðumynd eftir Guðna Þórðarson. —
Myndir frá Litlujólum eftir Edvard Sigur-
geirsson. — Myndir í greininni Á Gamma-
brekku eftir Þorstein Jósefsson. — Aðrar
myndir fengnar að láni frá ýmsum aðilum.
27