Samvinnan - 01.09.1955, Side 16

Hvernig verður hin íslenzka hljómplata til?
Stöbug og vaxandi átgáfa á Istenzkum
dægurlögum og sígitdum tónverkum
Þegar þér berst þetta hefti Sam-
vinnunnar, lesandi góður, situr þú
ef til vill í stofu þinni og hlustar á
tónlist, sem leikin er af hljómplötum
í útvarpinu. Þú lætur fara vel um
þig í mjúkum hægindastólnum og
nj'tur hvíldarinnar eftir annir dags-
ins. Eða — ef til vill áttu sjálfur gram-
mófón og dálítið plötusafn og ert að
leika hljómplötu, sem þú hefur nýlega
eignast. Þetta er eftirlætisplatan þín,
og þér finnst mjög þægilegt að geta
leikið hana hvenær sem þig lystir.
En það er ekki víst, að þú hafir
nokkurn tíma leitt hugann að því,
hvernig þetta getur gerzt. Það er ekki
víst, að þér sé kunnugt um, hvernig
hljómplata verður til.
Samkvæmt upplýsingum frá Is-
lenzkum tónum, sem er stærsta hljóm-
plötufyrirtæki hér á landi, er saga
hinnar íslenzku hljómplötu í stuttu
máli þessi:
Upptaka hljómplötunnar fer fram
hjá Ríkisútvarpinu, sem hefur nú
mjög fullkomin upptökutæki, og að
sögn sérfróðra manna eru upptök-
urnar sambærilegar við upptökur er-
lendis. Upptakan er tekin á tónband,
sem síðan er sent til Noregs. Ein upp-
taka getur tekið langan tíma og kost-
að mikið erfiði. Algengt er að taka
verði upp aftur og aftur, unz vel
heppnast. Áður fyrr sungu menn eða
léku beint inn á plötuna og urðu að
láta sér lynda, þótt upptakan heppn-
aðist ekki sem bezt. í Noregi er tón-
bandið tekið inn á lakkplötu, hið svo-
kallaða frumeintak. Frumeintakið er
síðan sent til verksmiðjunnar, þar
sem það er sprautað með silfurhúð.
Verksmiðjan, sem Islenzkir tónar
skipta við, nefnist Nera A/S og er
ein af stærstu hljómplötuverksmiðj-
um á Norðurlöndum. Eftir þessari
silfurhúðuðu plötu er búin til málm-
plata, síðan plötumót og loks pressu-
mót. Upphitað plötuefni er pressað
með miklum þrýstingi og báðar síður
hljómplötunnar pressaðar samtímis.
Að lokum er gatið og miðamir sett á
og fimmtugasta hver plata er prófuð
hvort hún sé fullkomin að gæðum.
Islenzkir tónar hófu starfsemi sína
árið 1952, og er þetta því þriðja árið
sem fyrirtækið starfar. Um næstu ára-
mót mun fyrirtækið hafa gefið út
meira en 140 hljómplötur með um
300 lögum. Megnið af lögunum eru
dægurlög og flest íslenzk dægurlög,
sungin af íslenzkum söngvurum og
leikin af íslenzkum hljómsveitum.
Fyrir fáeinum árum voru íslenzk
dægurlög sjaldgæf, og unga fólkið
söng mestmegnis erlenda slagara með
erlendum textum. En í seinni tíð hef-
ur þetta breytzt mjög til batnaðar.
Má að nokkru Ieyti þakka það dans-
lagakeppni, sem S. K. T. hefur geng-
izt fyrir öðru hverju að undanförnu.
Er nú svo komið, að Islendingar eiga
hin ágætustu dægurlagatónskáld, og
eru lög þeirra mörg hver sambærileg
eða jafnvel betri en hin erlendu.
Textamir við íslenzku dægurlögin
hafa sætt harðri gagnrýni og það ekki
að ástæðulausu. Vom þeir Iengi vel
hið argasta hnoð, væmnir úr hófi
fram og máli og bragarreglum mis-
þyrmt herfilega. En í seinni tíð hefur
þetta breytzt, og má þakka það
nokkrum ljóðskáldum, sem sáu, að
við þetta varð ekki unað, og tóku
að yrkja dægurlagatexta. Mætti þar
nefna t. d. Kristján frá Djúpalæk, Loft
Guðmundsson og fleiri.
Islenzkir tónar hafa einnig gefið
út hljómplötur með lögum sungnum
af helztu óperusöngvurum okkar, og
hefur þeim verið vel tekið. Á þessu
ári mun fyrirtækið gefa út tvö stór
verk á 45 snúninga hljómplötum.
Myndin sýnir ein-
söngvara ásamt kór
og litilli hljómsveit
vinna að upptöku.
Ein upptaka getur
tekið langan tima og
kostað mikið erfiði.
16