Samvinnan - 01.02.1956, Qupperneq 6

Ný og varanleg húsakynni rísa.
um þó um norðausturhluta landsins
(frá Vaðlaheiði að Breiðdalsheiði og
verst um miðbik þess landshluta),
þar sem segja mátti, að allan þann
tíma héldist norðaustlæg átt, með
Iöngum snjóavetrum, vorharðindum,
lítilli sprettu og óþurrkum um slátt.
Sem dæmi um harðindin þennan tíma
má nefna, að vorið 1929 var jörð í
miðjum júní sem á þorra. Vorlömb þá
hjá mörgum bændum norðaustan-
lands orðin 5—6 vikna gömul þá hægt
var að sleppa ánum. Eftir sumarið
1950 náðu einstöku bændur engu
þurrkuðu heyi inn fyrr en um vetur-
nætur. Vorið 1952 var ekki kominn
sauðgróður fyrr en 8.—10. júlí.
Fellir varð enginn á harðindasvæð-
inu öll þessi ár. En að sjálfsögðu mik-
il rýrnun afurðanna. Fyrr á tímum
hefðu svona harðindi valdið kolfelli
fénaðar og manndauða. Með ræktun-
inni og aukinni tækni hefur þessi örð-
ugleiki verið yfirstiginn og skapar það
algerlega nýtt viðhorf í landbúnaðin-
um, sem hlýtur að efla trúna á hann
og gera það kleyft, að landbúnaður-
inn eflist nú jafnt og þétt og að því
komi, jafnvel fyrr en varir, að flytja
verði á erlendan markað stórmikið
magn af afurðum landbúnaðarins.
Þessi sigur gefur vissulega tilefni
til hátíðahalds hjá bændalýðnum,
ekki í eitt skipti, heldur um öll ár
framtíðarinnar.
Fleira er og til að fagna yfir nú um
þessi tímaskipti í landbúnaðinum.
Túnþýfið er úr sögunni og orfasláttur
á ógreiðfærum engjum. Ný, varanleg
og hentug húsakynni rísa nú óðum
upp, þar sem kuldinn er rekinn út úr
íbúðunum og myrkrið, sem hvort-
tveggja hefur þjáð bændalýðinn um
undanfarnar aldir, og nú er rafmagn-
ið að þokast eftir sveitunum. Er þetta
allt ærið fagnaðarefni fyrir sveitafólk-
ið. Með auknum öllum framförum í
landbúnaðinum mætti svo fara, að
landsins fólk vildi helzt búa um sig
í sveitunum.
Allir atvinnurekendur þurfa vel að
athuga viðhorf yfirstandandi tíma,
svo og horfa til framtíðarinnar, til
þess að fylgjast vel með og vera raun-
hæfir þátttakendur allra æskilegra
framkvæmda og breytinga. Lítum t.d.
á það, að bændur landsins eru nú
taldir vera 6500 að tölu. En ef land-
ið byggist enn um aldir, eiga þeir eft-
ir að verða 30—40—50 þúsund eða
hver veit hvað. Hver verður þá stefn-
an í dag? Rækta allt undirlendi dal-
anna og flatlendisins. Nú er hér haf-
in framleiðsla áburðar, unninn úr lofti
og vatni, sem nóg er til af. Nú fjölg-
ar þeim bændum, sem hafa stækkað
svo tún sín, að þeir hafa á þeim all-
an heyskap. Nú fer það að tíðkast hjá
bændum að beita mjólkurkúm á rækt-
að land o.s.frv. Allt virðist þetta horfa
vel við framtíðinni. Vatnakrafturinn,
heitur og kaldur, er enn ekki kominn
í notkun við landbúnaðinn, nema að
mjög litlu leyti, við það sem verða
mun. Þetta er ábending, sem sýnir, að
landbúnaðurinn á mikla framtíð og
að landbúnaðurinn er miklu meira
stórmál heldur en nútíðin kann að
leggja á metaskálar.
Ég sagði áðan, að bændur gætu
orðið hér á landi f framtíðinni 50 þús.
eða hver veit hvað. Ef við nú eigum
um eina milljón hektara af landi, sem
auðunnið er til ræktunar, sem mun
ekki fjarri lagi, þá er það efni í tún
handa 50 þús. bændum, þar sem hver
hefði 60 dagsláttur. Sú túnstærð á að
gefa allt að 1000 hestum árlega af töðu
eftir nútíma mælikvarða. Bændur,
sem hafa slíkt töðufall, teljast nú
stórbændur. En svo vitum við ekki í
dag, hverjar breytingar kunna að
verða í ræktun, hve mikið land verð-
ur tekið undir aðra rækt en gras, eða
hve miklu vatnskrafturinn og tilbúni
áburðurinn orkar.
En allt ber þetta að sama brunni:
Landbúnaðurinn opnar víðar dyr,
þjóðinni til vaxtar.
Við, sem í sveitunum búum, höfum
oft orðið þess vör, hvemig við fyllumst
af krafti, er við göngum um jörðina
í gróanda og blóma sumarsins. Það er
ágætt að njóta þess kraftar og taka
þá líka vel eftir því, að jörðin er ró-
Ieg og geymir ótæmandi kraft gróður-
moldarinnar og henni á að sýna sóma.
Þannig er og á sveitamenningin líka
að vera. Trygg eins og jörðin, bundin
við gróðurmoldina og hina gróandi
jörð. Þá er réttmætt að halda hátíð,
því að margs er að minnast, margt er
til starfa og margt er um að hugsa í
landbúnaðinum, fullrar og einlægrar
hugsunar.
Það má segja, að allir þeir, sem af
trúmennsku og ástundun vinna nauð-
synleg störf, hafi miklu hlutverki að
gegna. En hvergi á sviði atvinnumála
þjóðarinnar er hlutverkið meira fyrir
framtíðina en í landbúnaðinum, af
því þar er verkefnið svo mikið við
ræktun og umbætur allar og framtak
í sveitunum, og að máttur moldarinn-
ar og hin gróandi jörð, með öðrum
hlunnindum, bjóða þjóðinni mikla
möguleika til framfæris og afkomu,
sem allra bezt samræmist þjóðlegri
menningu, íslenzkum lifnaðarháttum.
Því að jörðin er kyrr og róleg og mátt-
ur gróðurmoldarinnar óþrjótandi.
Vegna alls þessa, vegna þeirra sigra,
sem unnizt hafa í landbúnaðinum og
þeirra sigra, sem eftir er að vinna,
vegna oflítillar athygli með þjóðinni
um þennan atvinnuveg og vegna
þeirrar þróttmiklu og þjóðlegu menn-
ingar, sem hann hlýtur að viðhalda
og þróa, þarf landbúnaðarfólk, hvar
sem það hefur aðsetur í landinu, að
eiga löghelgaðan frídag eða hátíðis-
dag. Hann á að vera til heiðurs fyrir
bændastéttina, til heiðurs hinni gró-
andi jörð og síðast en ekki sízt til
(Framh. á bls. 26)
Nú er hér hafin framleiðsla tilbúins áburðar.
6