Samvinnan - 01.02.1956, Blaðsíða 13

Sú heill fylgir sumum sveitum, að
æskufólkið hröklast ekki burt þaðan,
og heimahagarnir fá að njóta starfs-
krafta þeirra og áhuga áfram. Hverju
er það að þakka? Að minni hyggju
fyrst og fremst hugsunarhætti bænda-
stéttar þeirra sveita.
Gott er það að vísu, að börn sveit-
anna læri að vinna sveitastörf, gott
og sjálfsagt. En ekki er það nóg til
þess að tengja þau varanlegum bönd-
um við byggð sína, ekki heldur að
halda þeim föstum við vinnuna sem
lengst fram eftir unglingsárum, jafn-
vel ekki fyrir hátt kaup, hvað þá, ef
þau hljóta ekki sanngjörn vinnulaun,
sem stundum mun, því miður, bera
við. Ef íslenzk bændastétt á að rísa
sem menningarstétt meðal komandi
kynslóða eins og genginna, þá verða
bændur nútímans að hafa hugsun á
því að gróðursetja börnin heima. Þau
eiga að verða rótgróin í sveitinni sinni.
Heimilin verða fyrst og fremst að
hafa hið sterka aðdráttarafl fyrir ást-
vinaböndin og þau áhrif menningar
og siðfágunar, sem börnin munu njóta
alla æfi og læra betur að meta með
hverju ári. En auk þess má ekki
gleymast, að vinnu barnanna verður
að haga þannig, að þau beri meira úr
býtum en erfiðið, já meira en dag-
launin. Vinnan á að tengja þau föst-
um böndum við jörðina. Það gerir
hún, ef þau eru látin á sem allra yngst-
um aldri sjálf njóta ávaxta erfiðis
síns. Þau þurfa sjálf á ungum aldri að
eignast eigin garðholu, sem þau vinna
ein að og eiga ein uppskeruna úr. Og
þau eiga að fá leyfi til að stækka garð-
inn sinn eftir því sem kraftar þeirra
aukast. Þau eiga að fá að eignast sín-
ar eigin skepnur, sem þau sjálf hirða
arðinn af, og verða að hafa aðstöðu
til að fjölga þeim.
Á fjölmörgum og raunar allflestum
jörðum hagar svo til, að auka má út-
ræktun túna verulega. Börnin eiga
strax á unglingsaldri að fá aðstöðu til
að taka landspildur til þess að rækta
sjálf og eiga svo arðinn af þeim sjálf.
Og þau eiga að fá að njóta frelsis og
sjálfstæðis í þessum athöfnum. A
þennan hátt tengjast þau jörðinni,
jörðin, sem þau hafa sjálf breytt og
fegrað, verður þeirra jörð, og þau
verða hennar, starfskrafta þeirra hef-
ur hún notið, áhuga þeirra hefur hún
vakið og heldur honum vakandi, laun
sín geldur hún þeim ríkulega í mörg-
um ánægjustundum yfir unnum sigr-
um og örlátlega útmældum arði. Þetta
kalla ég að gróðursetja bömin heima.
Þau eru orðin sjálfstæðir bændur á
jörðinni, þegar þau hafa aldur til að
festa ráð sitt, hafa búið svo í haginn
fyrir sér, að þau eiga þar góð afkomu-
skilyrði, byggja sér þar eigin hús eða
í samfélagi við systkyni eða foreldra,
í félagsskap, þar sem jafnrétti ræður,
og fortíðin ber þá virðingu fyrir fram-
tíðinni, að hún leyfir sér ekki að grípa
fram fyrir hendur hennar til þess að
sveigja framvindu lífsins inn í fjötra
liðinnar tíðar.
Þótt börnin séu þannig „gróðursett
heima“ fellst alls ekki í því nein þving-
un eða útilokun frá áhrifum utan að.
Engin valdbeiting. Það er hið andlega
frelsi og athafnafrelsið og sjálfstæðið,
sem þau njóta við vinsemd og sam-
starfi, er laðar þau að heimajörðinni.
Þau eiga að fara að heiman á sínum
tíma til þess að leita sér fræðslu í
skólum eftir eigin vali, slíkt er nauð-
synlegt og sjálfsagt, en þau munu flest
koma aftur, ef þau hafa verið „gróð-
ursett heima“..
Ekki verður bættur sá skaði, sem
þegar er orðinn í þessum efnum. En ef
til vill gæti þessi hugleiðing mín orðið
til athugunar einhverjum þeim, sem
nú eru að ala upp börn sín og hafa
þau eitthvað heima enn. Hver þarf
að líta í eigin barm, hvort þar er ekki
eitthvað athugavert, sem færa mætti
til betri vegar.
íslenzkir bændur, minnist þess, að
barnanna er framtíðin.
Hallmundur
Framh. af bls. 9.
Þeir félagamir sprengdu upp tvær
hurðir enn og komust inn í geymsl-
una, en þar fundu þeir ekkert, eða
sama og ekkert, svo að innbrotið virt-
ist til einskis. Hallmundi fannst nóg
um og vildi koma sér burt sem fljót-
ast, en vinur hans var á annarri skoð-
un, fyrst þeir voru búnir að hafa
þetta mikið fyrir að brjótast inn, vildi
hann athuga, hvort ekkert fyndist,
sem selja mætti fyrir brennivín. Ein-
hver hafði skilið eftir hljóðfæri, sem
þeir rákust á og höfðu með sér.
Samvizka Hallmundar vaknaði,
þegar út fyrir kom. Hann vildi skila
hljóðfærinu aftur, en við það var ekki
komandi. Um morguninn fóm þeir til
fornsala og buðu hljóðfærið.
Fornsalinn tók þeim vingjamlega,
sagðist þurfa að ljúka einhverju
verki og bað þá bíða andartak.
Skömmu síðar kom hann aftur fram
í búðina og tók að skoða hljóðfærið
af mikilli nákvæmni.
Allt í einu snömðust tveir lögreglu-
þjónar inn í búðina og ævintýrinu var
lokið.
Hallmundur slapp með skilorðs-
bundinn dóm.
Skömmu síðar dó afinn og hið op-
inbera ákvað að kofinn skyldi seld-
ur og kostnaðurinn við jarðarförina
greiddur með andvirðinu.
Hallmundi fannst fokið í flest skjól,
en þá snerist „hamingjan“ loks á sveif
með þessu olnbogabarni. Bólgan
reyndist berklakyns og Hallmundur
var sendur á hælið.
Þegar hann sagði mér frá innbrot-
inu, sátum við hlið við hlið í legu-
skálanum. Ég fullur heimþrár, hann
glaður yfir sínu hlutskipti.
Þegar ég stóð upp og gekk burtu,
sat hann áfram á bekknum og gretti
sig öðm hvom út í loftið, því að jafn-
vel hans eigin taugar áttu ekki sam-
leið með honum lengur.
Þrír snáðar léku sér á götunni. Einn
var með flugvél, annar með híl og sá
þriðji með mynd af leikkonunni Mari-
lyn Monroe. Roskinn maður kom til
þeirra, klappaði á kollinn á þeim og
sagði við þann fyrsta:
— Hvað ætlar þú svo að verða?
— Flugmaður.
— Og þú? spurði hann og sneri sér
að þeim næsta.
— Bílstjóri.
— Og þú? spurði hann þann þriðja.
— Fullorðinn.
13