Samvinnan - 01.08.1958, Síða 5

eru rústii' hinnar fornhelgu borgar. Fag-
urt og hrikalegt er hér um að litast. Yfir
helgidómnum gnæfir þverhníptur hamra-
veggur og fuglar flögra þar sem tindar
bera við bláan himin. Nokkur hundruð
metrum neðan við helgidóminn og þorp-
ið í fjallshlíðinni breiðir hin gróðursæla
slétta út faðminn, fagurgræn og gróðri
vafin, en nokkru utar við sjóndeildar-
liring leika sólargeislar vorsins á dimm-
bláum Ivorintufirði.
Hér í suðurhlíðum Parnass-fjalla
hugðu hinir fornu Grikkir vera miðdepil
veraldar og helgidóm eins hins sælasta
af öllum sælum Olympsguðum, Appoll-
ons. Snemma átti hann mikil ítök í trú-
arheimi Grikkja. Hann var guð ljóss-
ins, og síðar meir guð hinnar traustu og
bardagafúsu æsku, bjargvættur lífs,
söngs og ljóða. Hann var hinn mikli
töfraguð spásagna og véfrétta og í Delfi
stóð véfrétt hans.
Þangað komu menn til að leita ráða
og spásagnar, þegar vanda bar að hönd-
um. Aldrei var ráðizt í stórvirki, lagt í
styrjöld eða. stofnuð nýlenda, nema
senda menn á fund véfréttar í Delfi. Sá,
sem þangað leitaði til fundar við véfrétt-
ina, varð að fylgja ströngum reglum og
sýna háttvísi. Hann varð fyrst að laug-
ast í hinni helgu lind, sem enn hjalar
við gráan stein undir hamraveggnum og
síðan varð sá hinn sami að færa guðin-
um fórnir. Að því búnu var hann leidd-
ur inn í sjálfan helgidóminn. Þar inni
í musterinu sat kona í dýrðlegum klæð-
um. Kvenpresturinn Pýþía sat þar í
rökkrinu og féll í leiðslu og sagði af
munni sundurlausar setningar, sem spá-
prestarnir þýddu síðan fyrir komu-
manni. Oft voru svörin tvíræð og tor-
skilin, en stundum reyndust ráðin vel.
En ef spáin brást, var röngum skilningi
hinna torskildu orða um kennt.
Sagt er, að í grárri forneskju hafi
Delfi heitið Pvþon, eftir slöngu einni
illri, sem ríkti í gljúfrunum og ásótti íbúa
héraðsins. En eftir að Appollon lagði
slönguna að velli, varð hann herra lands-
ins. Gömul grísk sögn segir, að guðinn
Seifur hafi eitt sinn látið tvo erni fljúga,
annan frá austri, en hinn frá vestri, og
þar sem þeir mættust væri miðdepill
jarðar. Ernirnir mættust við Omfalos-
steininn í Delfi. Þar var hofið helga síð-
an reist.
Leiðin inn um rústir hinnar fornhelgu
borgar liggur fram hjá Iindinni góðu,
sem hrein og tær rennur við veginn og
svalar þorsta sólheitra ferðamanna,
bænda og múldýra, sem leið eiga um
fjallastiginn. Hinir sælu guðir á Olymps-
tindi ráða ekki lengur umferð manna
Algeng sjón á fjallvegum grískra fjallahéraða: Sveitakona á leið heim af akrinum
og rekur á undan sér múldýr, sem ber eldiviðarbagga.
um helgidóm sinn og hinni fornu kröfu
um að komumenn laugi sig í lindinni, er
ekki sinnt, en góður siður er þar samt oft
enn í heiðri hafður. Komumaður leggur
munn sinn við lindina og finnur svalandi
vatn hennar leika um kverkarnar. Það
er gömul trú, að drykkurinn sá sé holl-
ur og fylli menn skáldlegum innblæstri.
Frá lindinni liggur leiðin um veginn
helga, sem er eins konar krákustígur upp
bratta að Appollonshofinu. Meðfram
veginum liggja fallnar marmarasúlur og
básar inn í hamravegginn. Þar voru
fjárhirzlur grískra ríkja og borga, sem
lögðu helgidóminum til fé. A sínum tíma
voru þetta skrautlegar byggingar, hlaðn-
ar list og flúri, þó að lítið sé nú sjáan-
legt af því, enda margar ránshendur
komið þar við sögu. Til dæmis lét Neró
keisari ræna 500 líkneskjum frá Delfi.
En þó að 3000 ár séu liðin síðan Delfi
var og hét, þá má enn gjörla sjá hvern-
ig umhorfs var í borg véfréttarinnar.
Hinir fornu helgidómar í Delfi, eða
öllu heldur borgarrústir hinnar forn-
helgu borgar voru grafnar upp um síð-
ustu aldamót. Gerðu það franskir forn-
leifafræðingar. Þá stóð lítið grískt þorp
að nokkru leyti á rústunum. Þorpið var
flutt nokkurn spöl og stendur nú utar í
hlíðinni og sést ekki frá Delfi. Ferða-
menn kalla þorpið víst oftast Nýju Delfi,
en raunverulega heitir það Kastri, eins
og þorpið, sem áður stóð á rústum borg-
arinnar helgu.
Þegar grafnar voru upp rústirnar kom
í ljós, sem áður var vitað, að jarðskjálft-
ar og ránsmenn höfðu farið eyðandi
hendi um helgidóminn, en engu að síð-
ur fundust um 3000 líkneski smá og stór
í rústunum. Eru þessir merkisgripir nú
geymdir í sérstöku safnhúsi rétt við rúst-
ir Delfi. Sjálfar eru rústirnar grasi grón-
ar, en samt auðvelt að átta sig á því,
hvernig heildarsvipur borgarinnar hefur
Þessir blótbollar liggja nú í grasi, en
einhvern tíma hafa þeir gegnt svipuðu
hlutverki og hlautbollarnir í hofunum
íslenzku, er blótveizlur voru haldnar.
verið, meðan lielgasta borg Forn-
Grikkja stóð þarna í fjallshlíðinni.
Þegar borgin var grafin upp, var
byggð upp ein hinna fornu fjárhirzlna í
þeirra mynd, sem vitað er að þær voru.
Fjárhirzlan stendur þar sem vegurinn
helgi beygir ofurlítið til hægri upp í hlíð-
ina í áttina til Appollonshofsins. Þar
stendur fjárhirzla Aþenuborgar. Er það
lítið hof með dóriskum súlum, sem
byggt var eftir sigurinn á Maraþons-
völlum.
A veggjum musterisins eru áletranir,
meðal annars tveir sálmar sungnir App-
ollon til dýrðar. Þar hefur verið ritaður
lykill að söngvunum, svo að hægt er
að þýða nóturnar og kynnast þannig
tónum og söng, sem tíðkaður hefur ver-
ið í hinni fornu Delfi. við helgiathafnir,
sólguðnum til dýrðar.
SAMVINNAN 5