Samvinnan - 01.08.1958, Side 18

Krotað á spássíu
Frelsi — taumleysi
Eftir Gunnar Gunnarsson
Grundvöllur siðmenntaðs þjóðfélags
er enginn til annar en sá, að tekizt
hafi að finna og festa með ákvæðum
hóflegan meðalveg í sambúð þegnanna,
svo og ríkisins við önnur ríki, án þess
að þrengja um of einstigið á mörkum
frelsis og taumleysis.
Menning, er kalla megi frjálsa, ger-
ir ráð fyrir að menn uni þeim eið-
staf löggjafans fyrir hönd almennings,
að leggja hemil á hegðun sína, en taki
afleiðingunum ef út af ber.
Leiði misbrestur á frumlögum eða
framkvæmd þeirra til ringulreiðar, er
valdstjórn vís, hvert gerfi sem hún
kýs sér eða af hendingu hlýtur.
Fáu hafa menn nú meiri áhyggjur
af út um heim en mannfjölgunar-
skriðunni er sumir svo kalla og er
skýrsla Sameinuðu þjóðanna í því
efni síður en svo til þess fallin að
draga úr ugg þeirra, sem vakandi eru
fyrir vandamálum utan fjölskyldunn-
ar í þrengstu merkingu orðsins.
Haldist viðkoman óbreytt, mun að
600 árum liðnum ekki vera nema 1 fer-
metri jarðaryfirborðs handa hverjum
hnattbúa að fóta sig á, heimskauta-
svæðin meðtalin. Löngu áður en svo er
komið má búast við, að okkur hér
heima á Fróni þætti þröngt setið, við
sem hver um sig höfum 3/4 fkm að
valsa á.
Það tók mannkynið að talið er 200.-
000 ár að ná tölunni 2.500 milljónir, en
búist er við að það á næstu 30 árum
aukist um þriðjung eða því sem næst.
Er sú áætlun miklum mun hærri en
önnur, sem gerð var fyrir sjö árum
síðan, og eru það heimildir frá Kína,
sem hækkað hafa áætlaða hnattbúa-
tölu árið 1980 úr 2.876 í 3.850 millj-
ónir.
Þær takmarkanir barngetnaðar, sem
tiltækar eru, munu vart gera betur en
vega á móti auknu langlífi, telja þeir
sem vit hafa á, en hvemig næra megi
þær 6.000 eða 7.000 milljónir jarð-
byggja, sem með líku áframhaldi ættu
að vera uppi árið 2000, um það tala
menn sem fæst. Er sá vandi þó þegar
mannkyninu á höndum, óleystur, þar
sem tveir menn af hverjum þremur
þegar búa við skort, en framleiðslu-
aukning matvæla hins vegar 1/5 á
eftir fjölgun neytenda.
Samtímis þessu er tilverumöguleik-
um svonefndra vitvera á hringsólandi
hnetti vorum traðkað af lítilli forsjá,
skógum eytt í villimannlegum átök-
um ólæknandi Sturlungaaldar og af
skammsýnni græðgi herjað á auð-
lindir djúpanna og yfirborðsgróður,
jafnvel frjómoldinni feykt út í veður
og vind auk þess óhemjumagns, sem ár
og fljót daglega og stundlega færa til
sjávar.
Fáránlegt dæmi um sjálfskaparvíti
á sviði landskemmda er, að inni í
miðri Evrópu eru að myndast flæmi,
þar sem varla lengur fæst drekkandi
vatn vegna rafstöðvauppistaðna, er
trufla eðlilegt vatnsrennsli, úrgangs-
efna af völdum stóriðnaðar, óhreink-
ana frá salernum og annarra hand-
vamma og vankunnáttu ýmiss konar.
Þannig búa jafnvel hámenntaðir
þjóðflokkar að sjálfum sér og erja
erfðalöndin í hendur afkomenda sinna
á tímum tækni og oflátungsskapar,
sem í margskonar kjánahætti fer
langt fram úr því, sem til skamms
tima var skráð á bækur.
En dramb er falli næst.
Nú er sögð á næstu grösum sölva-
tekja og -vinnsla sem um munar og
tæpt á að áður varir muni aðalnær-
ing hnattbyggja verða sjávargróður
og kartöflur, en annar matur aðeins
til bragðbætis.
Er þar dýrðleg framtíð í vændum
fyrir meinlætamenn, og varla seinna
vænna að fara að iðka þá íþrótt,
þeim, sem vilja vera við öllu búnir.
Vandamál komandi tíma, fleiri en
hér verði rakin, eiga það sammerkt,
að sérlausnir tjóa ekki nema að baki
standi allsherjarlausn.
Hvað okkur Frónbúa snertir má okk-
ur aldrei gleymast, að sem sjálfráð
þjóð og sérstætt menningarkerfi eig-
um við framtíð okkar gervalla og
framavon undir þvi, að hvergi sé vik-
ið af braut laga og sanngirni.
Eigi einstaklingurinn sér ekki Iög-
réttindi að bakhjarli, á þjóðfélagið það
ekki heldur og mun það koma harð-
ast niður á dvergþjóðunum innan
þeirrar hnattríkisheildar, sem verður
ekki umflúin, og sem baráttan þegar
stendur um hverrar tegundar þau
eigi að verða.
Nauðsyn friðunar á fiskimiðum þarf
ekki að ræða, það mál er augljóst
hverjum sem vita vill og ekki er hald-
inn flokksfári eða hagsmunasýki ein-
hvers konar, og eru tólf sjómílur þar
ekkert lokatakmark eða ætti ekki að
vera.
Hitt er svo annað mál, hvern veg
hentast sé að ná því marki.
Sjálfstæðismálið var leyst að öðr-
um leiðum en þeirri, sem núverandi
ríkisstjórn virðist ætla áhrifamesta.
Er því ástæða til að spyrja, hvar menn
haldi að ísland hefði staðið í dag og
hvernig högum okkar væri komið, ef
Jón Sigurðsson eða einhver annar
hefði gerzt svo misvitur að setja sam-
bandsþjóðinni í ótíma stólinn fyrir
dyrnar og gerast Jörundur II. eða eitt-
hvað því um líkt?
í sjálfstæðisbaráttunni var sú leið
farin, þangað til hún var ekki lengur
fær, en önnur stóð opin, að semja
um það sem fékkst með góðu móti án
þess að afsala sér réttindum eða gefa
réttmætar framtíðarákvarðanir upp
á bátinn.
Hetjur og herveldi hafa löngum haft
annan hátt á, en gleyma þá stundum
þeim grundvallarlögum í samskiptum
manna og þjóða, að skamma stund
verður hönd höggi fegin.
Það leiðir af sjálfu sér, að frjómagn
ræður vexti. íslenzk menning mun
uppi vera á meðan hún hefur ein-
hverju af að miðla, sem alþjóð manna
sé fengur að, en ekki stundinni leng-
ur.
Gagnsemi þjóðarinnar í gerræðis-
átt mun reynast skammgóður verm-
ir, en komist hún klakklaust af gelgju-
skeiði því, sem óhugnanleg dagleg
fyrirbæri ýmiss konar bera vitni um
að hún er á stödd, og takist henni að
átta sig á þeirri köllun sinni að styðja
af alefli og til eftirbreytni lögrétt
þann, sem frelsi og lífsheill gervalls
mannkyns byggist á, þá á hún vel-
farnað vísan, en mun að öðrum kosti
sökkva í djúp þeirrar múgmennsku,
er lætur vaða á súðum sóðalegs inn-
rætis og taumlausra athafna.
18 SAMVINNAN