Samvinnan - 01.09.1961, Blaðsíða 26

Færeysk kirkja
Færeyjar
Framhald af bls. 7.
ungur var fæddur og uppalinn í Fær-
eyjum. Sjóhetjan mikla, Mogens
Heinesön, stökkti á flótta sjóræn-
ingjum, sem gerðu sig heimakomna
við eyjarnar. Skáldið og frelsishetjan
Poul Nolsö braut boð dönsku einok-
unarkaupmannanna, byggði sér skip
sjálfur, sigldi til annarra landa eftir
korni og bjargaði þannig fjölda
manns frá hungurdauða.
Þangað til fyrir 50 árum var lífið á
Færeyjum lítið breytt frá því, sem
verið hafði á miðöldum. Hús og bæir
voru svipuð því, sem verið hafði,
vinnan var unnin með sömu áhöld-
unum, allt laut gömlum siðum og
venjum, hugsunarháttur og þjóðlyndi
hafði ekki breytzt til muna. Norræni
stofninn er sennilega hvergi óbland-
aðri en á Færeyjum. Færeyingar eru
afkomendur gamalla víkinga, margir
hávaxnir, ljóshærðir, sterkir og harð-
gerðir, nægjusamir, hugrakkir og
snarráðir. Þeir hafa barizt við fjalla-
veldi og úthafið jöfnum höndum um
aldir og sótt viðurværi sitt bæði til
hafs og fjalla. Lífsbaráttan hefur
verið erfið og margar fórnir hefur
þurft að færa. Líf og örlög þjóðarinn-
ar hafa verið nátengd hafi og fjöll-
um, og þetta tvennt hefur haft úr-
slitaáhrif á skapgerð fólksins Gömlu
Færeyingarnir voru þögulir og hlé-
drægir, þeir voru virðulegir og kurt-
eisir í framkomu og kunnu vel að
koma fyrir sig orði. Gestrisni var
mikil og ekki bundin við ættingja og
vini en náði til allra sem að garði
bar. í landi þar sem engin gistihús
eru til, er slík afstaða til ókunnugra
ómetanleg.
Öll vinna, hvort sem var á hafi úti,
uppi til fjalla eða heima við bæi, var
unnin á samvinnugrundvelli, öðru
varð ekki við komið. Slík samvinna
þarf ekki endilega að tengja fólk
traustari vináttuböndum en annars
staðar gerist, en þegar fólk stendur
saman í blíðu og stríðu lærist því að
taka tillit til annarra og gera ekki
allt að eigin geðþótta,
Dreifðir sveitabæir eins og á ís-
landi eru hvergi til á Færeyjum,
bændurnir búa margir saman og er
hver bæjaþyrping kölluð byggð.
Byggðirnar liggja við hafið, hinn
mikla lífgjafa, stutt er á milli húsa. og
oft lítil timburkirkja í miðri byggð-
inni. Bæirnir voru byggðir úr mold og
grjóti og þaktir með torfi. Þetta voru
lítil og lágreist hús en áttu sérstak-
lega vel við landslagið, og notalegt
var að koma í slíka byggð og finna
mólyktina leggja á móti sér. Stærsta
herbergið á bænum var reykstofan, í
henni var hart leirgólf, ekkert loft
og ljóri á þakinu. Inn í veggina
voru byggð hvílugólfsrúm en fram
með þeim voru setubekkir. í öðrum
endanum var opið eldstæði. þar var
brennt mó og móeldurinn fyllti stof-
una notalegri birtu og yl.
Hér var öll heimavinna unnin, hér
heyrðist urgið í kömbunum, þytur-
inn í rokkunum og glamrið í prjón-
unum. Oft kom fólk frá öðrum bæj-
um og tók þá handavinnu sína með
sér. Fólki til skemmtunar voru sögð
ævintýri og sögur. Enginn getur lifað
án sagna og ljóða og Færeyingar
unnu það mörg afrek bæði til hafs og
fjalla, að margs var að minnast og
mörgu frá að segja. Myrkrið og
hrikaleiki náttúrunnar voru heillandi
heimur fyrir hiátrúna. Sagt var frá
hetjum og tröllum og hverskonar
yfirnáttúrlegum viðburðum Nú hefur
hjátrúin orðið að víkja fyrir aukinni
þekkingu og vísindalegri hugsana-
hætti, en hversu óumræðilegt tap er
ekki betta fyrir hugmvndaflugið.
Talið er að enginn skilji þjóðarsál-
ina nema hann þekki söngva hennar
og dansa. Dansinn er einna sérstæð-
astur af öllu í færeysku menningar-
lífi. Gamli hringdansinn var dans-
aður um p-ervalla Evrónu á riddara-
tímunum, en eina bjóðin, sem hefur
varðveitt hann eru Færeyingar. þeir
dansa hann enn með fullu fjöri og
getur þar að líta ósvikin miðaldavið-
brögð mitt á kjarnorkutímunum. Frá
því á jólum og fram á öskudag var
dansað hvert sunnudagskvöld í
stærstu reykstofu byggðarinnar, þar
hittust ungir og gamlir, mynduðu
hring og síðan byrjaði forsöngvarinn
á kvæði en hinir tóku undir, þegar að
viðlaginu kom, en í því voru aðalat-
riði kvæðisins fólgin. Mörg kvæðin
voru endursögn íslenzkra sagna. Ekk-
ert kvæðanna er eins fagur kveðskap-
ur né býr yfir eins dramatískum
krafti 'og Sigurðarkvæði, en efni þess
er sótt í Völsungasögu. Hinar gull-
fallegu dönsku þjóðvísur náðu einnig
fljótlega vinsældum á Færeyjum og
lifa enn þann dag í dag á vörum þjóð-
arinnar samhliða færeysku þjóðvís-
unum. Allur þessi ljóðaauður hefur
gengið í arf frá einni kynslóð til ann-
arrar, þótt ekki væri hann skráður
fyrr en á síðustu árum og lögin
hljóma í huga hvers einasta Færey-
ings hvert sem forlögin flytja byggð
hans. Áhuginn á sögu og ljóðum er
svo ríkur þáttur í þjóðarsál Færey-
inga, að jafnvel nú á tímum efnis-
hyggjunnar er hann sunginn inn í
hugi fólksins með vísudönsunum.
Stundum varð dansinn allt að því æð-
isgenginn þegar sungið var um mikl-
ar hetjudáðir og harmasögur eins og
t. d. Svoldarorustu og um Nils Ebbe-
son, en dramatískur kraftur og feg-
urð þessa efnis stendur ekki verkum
Shakespeares mikið að baki. Það var
hrífandi og ógleymanlegt að vera
þátttakandi í þessum leik, sem allir
lögðu sál sína í. allt frá veðurbörðum
bændum með alskegg til ungra
drengja og telpna með roða æskunn-
ar á vöngum. Veikur bjarmi kolunn-
ar lýsti þessu fólki að leikjum sínum,
en brimhljóðið við ströndina hljóm-
aði eins og þunglyndislegt undirspil.
Vísnadansinn var annað og meira en
venjuleg skemmtun, hann var hátíð,
þar sem fólkið lifði söguna. að nvju í
hærra veldi en við bekkium, sem
skemmtum okkur við að horfa á at-
burðina í kvikmvndahúsum eða
sjónvarpi eða hlusta á frásagnir um
þá í útvarpi. Færevinaar geta með
réttu verið stoltir af að hafa varðveitt
og haldið lífi í bessum einstæðu
Ijóðaauðæfum —- Corpus Carminum
Farnencium, sem er skráður á P000
blaðsíður með 60 0^0 iióðlínum. fvrir
bð varðveizlu eiaa beir heiður skilið.
I eamla daga. bepa,r Færeviar voru
fvrst. op fremst bændabjóðfélap. var
aðalbústofninn fé ne veturnir vnru
bað mildir að bað gat gengið úti.
Hvarvetna í hliðunum pet.uv að líta
fé á beit og einkum á vorin meðan á
26 SAMVINNAN