Samvinnan - 01.09.1961, Blaðsíða 27

sauðburði stendur er gaman að lit-
ast um í bithögunum. Næst því að
vera góður sjómaður þótti mestur
heiður að því að vera góður fjármað-
ur. Fyrir utanaðkomandi var lítt
skiljanlegt hvernig bóndi, sem átti
500 fjár gat þekkt hverja kind. Milli
Færeyingsins og kindanna var eitt-
hvert lítt skýranlegt tilfinningasam-
band, kindurnar voru ekki aðeins
auður hans, heldur voru þær á vissan
hátt f j ölskyldumeðlim|ir og um-
hyggjan sem þeim var sýnd ævintýri
líkust.
Brimhljóðið heyrist hvar sem er á
Færeyjum. Hafið hefur grundvallað
skapgerð Færeyinga og á sjónum
birtast allir beztu eiginleikar þeirra
og allt líf þjóðarinnar byggist á fiski.
Gömlu mennirnir voru ótrúlega dug-
legir að átta sig á siglingaleiðum,
þar kom reynsla kynslóðanna að
góðu gagni ásamt þekkingu á straum-
um og vindum, oft leit út fyrir, að
sj ómennirnir fyndu á sér hvar beztu
fiskimiðanna væri að leita.
Sérstakur hátíðablær var yfir sjó-
mönnum þegar þeir ýttu úr vör, og
sungu sálm og fólu sig guði á vald,
en sungu þakkarsálm þegar að landi
var komið. Nú er sálmasöngurinn
þagnaður, hann hljóðnaði þegar
drunur vélanna tóku við af áraglamr-
inu.
Hafið er örlátur gjafari en það
krefst einnig mikilla fórna. Færeyjar
eru stundum kallaðar eyjar ekkna og
föðurleysingja. Komið hefur fyrir, að
allir karlmenn í einhverri byggð hafa
farizt á einum og sama degi, að und-
anskildum öldungum og drengjum,
þegar snögglega hefur brostið á óveð-
ur. í síðustu heimsstyrjöld misstu
Færeyingar hlutfallslega eins marga.
menn í sjóinn og Englendingar í
stríðinu.
Ekki verður svo minnst á líf Færey-
inga, að ekki sé getið grindadráps-
ins. í Norðuratlantshafi eru hópar
grindahvala, sem stundum villast inn
að Færeyjum. Geta þeir verið allt að
þúsund í flokki. Oftast nálgast þeir
eyjarnar sumar eða haust. Þá hljóm-
ar frá báti til báts og frá byggð til
byggðar hið velþekkta gleðióp —
grindaboð — sem hefur undraverð á-
hrif. Hinn hægláti dálítið seini Fær-
eyingur sviptir snögglega af sér öll-
um höftum og birtist eins og óður,
blóðþyrstur víkingur. Bátarnir þjóta
út fyrir hvalatorfuna og með grjót-
kasti, ópum og köllum, er hún rekin
að landi í einhverja vík. Þá hefst ó-
skaplegt blóðbað. Löngum sveðjum og
spjótum er stungið í varnarlaus dýr-
in, sjórinn blandast blóði og ekki er
hilmað fyrr en allir hvalirnir liggja
dauðir í fjörunni. Nú til dags eru
þessar veiðar nánast einskonar sport
en áður fyrr var hvalkjöt og spik mik-
ið notað til manneldis, nýtt, saltað
eða þurrkað.
Árstíðirnar, ljós og myrkur, storm-
ar og stillur, sá lífshrynjandi, sem
náttúran sjálf skapar, hefur sín
miklu áhrif á þjóðarsálina.
Færeyingum hafa hlotnast þau
miklu gæði, að eyjarnar eru mitt í
Golfstraumnum og þessvegna er lofts-
lagið mun hlýrra en það ætti að vera
í hlutfalli við legu landsins. Veturinn
er langur, dimmur og leiðinlegur og
oft geisa miklir ^tormar. Háreistar
öldur Atlantshafsins brotna við björg-
in á eyjunum og öldurótið stígur mót
himni með feikna hávaða. Stundum
lyftir hafrótið fleiri hundruð smá-
lesta björgum og slöngvar þeim upp
á klettasillur í allt að 30 metra hæð
yfir sjávarmál. Stormurinn og
myrkrið hafa mótað alvöru blandaða
nokkrum strangleika í svipmót Fær-
eyinga.
Hið stutta sumar getur á hinn
bóginn verið unaðslega fagurt og
heillandi. Manni virðist oft náttúran
vera að leggja sig alla fram til þess
að bæta fyrir myrkur og leiðindi
vetrarins. Sumarnæturnar eru svo
bjartar að lesa má hvað sem er um
lágnættið og naumast er kvöldroðinn
horfinn fyrr en morgunroðinn lýsir
yfir land og haf með töfraljóma sín-
um. Vitarnir eru slökktir frá 20. maí
til 20. júlí. Gagnstætt vetrarveðrinu
er oft svo kyrrt á sumrin, að manni
finnst náttúran halda niðri í sér and-
anum, og þessi kyrrð verður aðeins
unaðslegri ef menn leggja eyrun við
nið fjallalindanna. Slík sumarnótt
hlýtur að vekja allar beztu og við-
kvæmustu tilfinningar, sem blunda í
brjósti Færeyings, hún er eins og fag-
ur draumur um landið horfna, At-
lantis. Auk náttúrufegurðarinnar
gerir fjöldi sjófugla sitt til að gera
sumarið færeyska heillandi, þeir eiga
hreiður sín í háum og þverhníptum
björgum, þar ymur eitt óslitið unaðs-
lag náttúrunnar í eyrum þess sem
kann að meta raddir hennar.
Ferðamönnum finnst löngum sér-
staklega mikið til þess koma að lenda
á þjóðhátíð Færeyinga, sem er dagur
Ólafs helga, hinn 29. júlí. Færeying-
ar eru eina Norðurlandaþjóðin, sem
minnist falls hetjukonungsins Ólafs
helga á Stiklastað þann 29. júlí 1935.
Hvervetna á eyjunum er efnt til há-
tíðar þennan dag og fjöldi fólks
streymir til Þórshafnar klætt skraut-
legum litklæðum. Bæði í höfuðstaðn-
um og í höfninni er ys og þys á Ólafs-
vökunni. Fáni Færeyinga, hvítur með
rauðum og bláum krossi, er dreginn
að hún bæði á húsum og skipum.
Embættismenn ríkisins, bæja og
kirkju, fara í hátíðlegri fylkingu til
guðsþjónustu og síðan kemur Lög-
þingið saman til fundar. Allskonar
skemmtanir eru á boðstólum, hvers-
konar íþróttakeppni að deginum til,
en í birtu sumarnæturinnar eru þjóð-
dansarnir dansaðir bæði úti og inni.
Myndi nokkur þjóð hafa breytt
háttum sínum sökum skjótrar þróun-
ar eins snögglega og Færeyingar.
Fram að 1856 voru eyjarnar lokað
land. Konunglega danska einokunin
var allsráðandi, allar siglingar nema
siglingar einokunarkaupmanna voru
bannaðar. Þjóðin var einangruð, fá-
tæk, vanrækt og henni var illa stjórn-
að. Tunga hennar var bönnuð bæði í
skólum og kirkjum og lifði aðeins á
vörum alþýðunnar og var þannig
mikil hætta á að hún myndi gleym-
ast.
Á hundrað árum hafa Færeyingar
horfið frá miðöldum til kjarnorku-
tíma. Nú hafa verið byggðar góðar
hafnir og þjóðvegir. Ár og vötn eru
beizluð, samband við umheiminn er
mikið og nýtt líf blasir við augum
hvert sem litið er. Gamla bænda-