Samvinnan - 01.01.1964, Blaðsíða 18

Illlll llll
BOKAShCAPURINN
■II411II
Fyrir nokkrum árum var
skólastjóri eins af þekktustu
lýðháskólum Norðurlanda i
heimsókn til nemenda sinna
og vina á íslandi. Ég var vitni
að því, er hann í þeirri ferð
kom á íslenzkt sveitabýli. Þeg-
ar hann gekk inn í stofuna,
renndi hann augum um hús-
muni og veggi, fór beina leið
að bókahillu, þar sem voru
nokkrar bækur í fögru bandi,
tók eina bókina, fékk sér sæti,
lagði hana á kné sér, strauk
ástúðlega um spjöld hennar og
kjöl, leit til okkar hinna með
hlýju brosi og sagði: „Jag
álskar böcker.“
Ég hefi hvorki fyrr né siðar
séð bók handleikna af svo
heitri ástúð, né heyrt um bæk-
ur talað af svo mikilli elsku,
sem þessi göfugi, aldurhnigni
skólastjóri gerði. Ég gleymi því
aldrei.
Bókaskápur, með vönduðum
bókum að efni og frágangi, er
heimilisprýði og heimilisfjár-
sjóður. Bækur eru mennta-
brunnur, þroskameðal og gleði-
gjafi. Þær gera lífið auðugra
og opna veg til allra veralda.
Góð bók á skilið að vera hand-
leikin af sama hugarfari og
lýsti sér í orðum og athöfnum
skólastjórans fyrrnefnda.
í þessum þætti mun Sam-
vinnan taka upp þann sið, að
geta nokkurra þeirra bóka, sem
út koma, án þess að um venju-
lega ritdóma sé að ræða. Þátt-
urinn er hugsaður sem lítil
bókahilla til athugunar fyrir
þá, sem unna bókum.
Indriði G. Þorsteinsson:
Land og synir. Bókaútg.
Iðunn, Reykjavík 1963.
Það sem sker úr um þessa
skáldsögu er, aö hún er skrif-
uð af skáldi og það er ekki
hægt að segja um allar skáld-
sögur. Hún er ekki skrifuð til
að frelsa heiminn, en hún
bregður upp myndum úr hvers-
dagslegu lífi í sveit á íslandi á
kreppuárunum eftir 1930. Höf-
undurinn þekkir það fólk, sem
hann er að lýsa, líf þess og
land. Og honum þykir vænt um
fólkið sem og sögusviðið allt.
Það viðhorf gefur sögunni hug-
Ijúfan blæ, þótt hún sé að öðr-
um þræði hrjúf og engin sig-
ursaga. Mál og stíll og öll gerð
sögunnar er höfundarins sjálfs.
Það gæti enginn hafa skrifað
hana nema Indriði G. Þor-
steinsson. Útgefandi hefur
leyst sitt hlutverk vel af hendi.
Prentun og letur er mjög gott
og á sinn þátt í að gera bókina
eigulega og góða aflestrar.
vantar sagnfræðileg landakort,
en þeirra er von með síðari
hluta bindisins. Þýðing Jónasar
Kristjánssonar er mjög góð,
málið fagurt og fjölskrúðugt og
þess gætir ekki að um þýðingu
sé að ræða. Mannkynssaga
Will Durants er talin í röð þess
bezta, sem um sagnfræði hef-
ur verið ritað. Hún gefur sýn
yfir söguefnið af háum sjónar-
hól, sér vítt til allra átta, en
þó er frásögnin gædd litríku
lífi. Margra alda gamlir við-
burðir verða furðu nálægir og
minna um margt á nútímann.
Lesandinn hefur sterka til-
finningu fyrir því, að hann sé
virkilega að lesa um hið líðandi
og stríðandi mannkyn. Flest-
allir íslendingar fá nú í skól-
um nokkra undirstöðuþekkingu
í sögu. Rómaveldi er feginsbók
til þess að byggja ofan á þá
undirstöðu með skemmtilegu
sjálfsnámi.
Will Durant: Rómaveldi.
Bókaútg'. Menningarsj.,
Reykjavík 1963.
Þessi bók er fyrrihluti af
einu bindi stórrar mannkyns-
sögu, sem höfundurinn hefur
samið, en hann er Bandaríkja-
maður, sagnfræðingur og rit-
höfundur. Jónas Kristjánsson,
magister, hefur þýtt bókina,
og verði þessu bindi vel tekið,
er meiningin að Menningar-
sjóður haldi útgáfunni áfram.
Bókin er mjög vel út gefin,
pappír og prentun í bezta lagi
og myndir mjög góðar. 1 hana
Guðmundur Böðvarsson:
Landsvísur, Bókaútgáfa
Menningarsjóðs 1963.
Þetta er ljóðabók, yfirlætis-
laus en fögur að frágangi og
prentun og sönn bókaprýði.
Ljóðabækur hafa nokkra sér-
stöðu í íslenzkri bókagerð hin
síðari ár. Má segJa að um þær
hafi skapast eins konar víta-
liringur. Bókaútgefendur segj-
ast ekki geta gefið þær út, því
að það borgi sig ekki, bóksalar
geta ekki selt þær, fólkið í
landinu les þær ekki, segja
menn. Útgefendur auglýsa þær
ekki, ritdcmarar skrifa ekki um
þær, það borgar sig ekki, og
menn gera ógjarna það, sem
ekki borgar sig. Mæður og feður
vanrækja að kynna börnum
sínum ljóð, allmargir af skólum
landsins þekkja ekki sinn vitj-
unartíma í þeim efnum, þótt
fjarri sé, að allir skólar og allir
kennarar séu þar undir sömu
sök seldir. Það er því margt
sem hjálpast að. Ljóðabækur
eru í öskustónni.
Mín reynsla og náin kynni af
ungu fólki í nokkra áratugi eru
hins vegar þau, aö það kunni
að meta og geti notið góðra
ljóða, nú, engu síður en áður,
sé hægt að ná til þess og fá
það til þess að lesa eða hlýða á
ljóð. Og það er hægt, ef menn
vilja. Til þess eru ótal tæki-
færi. Það er hvenær sem er
hægt að rjúfa þennan víta-
hring um ljóðin, ef þeir sem
bera ábyrgð á honum skilja
sinn vitjunartíma. En það tek-
ur nokkra stund.
Landsvísur Guðmundar Böðv-
arssonar hafa öll einkenni
þess, sem skáldið hefur oft áð-
ur stórvel gert. Skáldleg sýn,
vandvirkni, fölskvalaus átt-
hagaást og góðvild er einkenni
þessarar fallegu bókar.
Harald Sehjelderup.
Furður sálarlífsins. Al-
menna bókafél. Reykja-
vík 1963.
Höfundur þessarar bókar er
þekktasti sálfræðingur Norð-
manna. Hann er doktor að
nafnbót og prófessor í sálar-
fræði við háskólann í Osló.
Hann er talinn í röð beztu vís-
indamanna á sínu sviði og hef-
ur ritað margt um heimspeki
og sálarfræði. Bókin er í tveim
meginköflum og hefur Gylfi
Ásmundsson þýtt fyrri hlutann
en Þór Edvard Jakobsson hinn
síðari.
Bók þessi er harla fróðleg og
fjallar um efni, sem mörgum
eru hugleikin, eins og sálkönn-
un, dáleiðslu, dulræn fyrir-
brigði af ýmsum gerðum, mið-
ilshæfileika og andatrú. Allt er
þetta rætt út frá vísindalegri
þekkingu, reynslu og sjónar-
miðum. Bókinni er stefnt gegn
fordcmum, jafnt „vísindaleg-
um“ fordómum, sem fordóm-
um venjulegra manna. Hlut-
laus lesandi, sem af veikum
mætti reynir að leita sér þekk-
ingar á persónulegasta við-
fangsefni tilverunnar, „furðum
sálarlífsins", getur hins vegar
ekki varist þeirri tilfinningu,
að enn sé skammt komið leit-
inni að hinni dýru perlu sann-
leikans, einnig á þessu sviði.
Einkunnarorð, þar sem vitnað
er til frægra vísindamanna, eru
á ensku og þýzku, en hafa ekki
verið íslenzkuð. Það verður að
teljast vafamál, vegna hins
fjölda áhugasamra lesenda,
sem ekki skilja þær tungur.
Þessi bók á vel heima í bóka-
skápnum við hlið annarra bóka
um sömu efni, þótt af allt öðr-
um toga séu spunnar.
PH.T.
14 SAMVINNAN