Samvinnan - 01.12.1969, Page 46

Árni Larsson:
Það sjást nokkrir menn.
Þeir eru svartklæddir, fötin hanga hólkvíð
utan á grindhoruðum likömum þeirra. Fötin
eru að mestu gljálaus, þó ekki mött, en áferð-
in þung og minnir á slit. Mennirnir klæðast
svörtum samfestingum kámugum af olíu, sem
drekkur í sig rykið og skítinn svo að þeir eru
næstum kolsvartir eins og himinn einnar nætur
getur orðið þegar lítið er um fánýtar stjörnur.
En þeir standa undir steingráum morgun-
himni hver á sínum stað eins og svartir mjó-
slegnir hestar á opnu svæði, sem finna tak-
mörk sín við háa ryðgaða bárujárnsgirðingu,
málningin horfin frá sínum ókennilega lit,
flosnuð af og loðir viðast við bárótt járnið
eins og steinrunnin lauf sem frostið litar hvít.
Mennirnir hafa verk að vinna og þeir kunna
tökin á hlutunum. Þeir vinna hægt og öruggt
til þess að vera endingarbetri; að þola betur
að vinna hægt og öruggt áfram, kannski
næstu daga. Þeir standa beygðir yfir verki sínu,
hreyfingarnar bundnar vana og sljóar eins og
alltof hæggeng kvikmynd sem hugurinn þekk-
ir og veit vera að snúast af hjólinu, sama
myndin sýnir aftur og aftur sama vonlausa
stritið eins og Sisýfosarsteininn þunga: hve
vonlausir hljóta þeir annars ekki að vera.
Og það eru þeir.
Enn hafa þeir ekki rekið augun í þann sem
kemur við söguna núna: þann dauða. Að lík-
indum hefur það verið síðasta glappaskot
hans að parkera skrokknum af sjálfum sár
svo fjarri augsýn nokkurs manns. Meira að
segja frostið þennan morgun lætur heiminn
þegja yfir fundi þessum, sem hinn hlutlausi
áhorfandi á einn aðild að og fær nú að
skemmta sér við.
Einn og hreyfingarlaus liggur hann á hvítri
jörðinni; snjórinn hefur þiðnað dálítið I kring-
um hann. Handleggirnir eru hálfkrepptir um
olnboga; önnur höndin vísar í áttina að fót-
leggjunum sem hvíla aðskildir; slitnir leður-
skörnir vísa hvor frá öðrum eins og leggir í
stóru V. Svona liggur hann eins og sjálfdauð
skepna, einn og fjarskalega hlutlaus á þessum
stað, og virðist sanka þeim rökum að vitund-
inni, að þeir séu búnir að kveðja, kyssa hann
endanlega á framlágt ennið, bless.
Hvað sem öðru líður, lítur enginn upp og
reynir að bera kennsl á hann, né leita á hon-
um, ekki endilega eftir peningum eða skil-
ríkjum, fremur þukla eftir pilluglasi eða kannski
flösku með eitri. Það er sennilegra að hann
hafi orðið allur af einni göróttri benzínmixtúru.
En þess verður ekki krafizt að hinir granda-
lausu leiti af sér allan grun, þann sem er ekki
einu s rni til staðar, þreifi undir rauðan tób-
aksklútinn sem bundinn er um hálsinn: þreifi
eftir svosem hverju, hverjum andskotanum?
Þeir láta hann liggja einan, grafinn þögn-
inni, eins og í sjálfsögðu samkomulagi um að
ekkert verði hægt að gera. Ekkert. Um síðir
kæmi einhver og afgreiddi þann dauða, vipp-
aði skrokknum upp á vagn og trillaði nánum í
kaldari geymslu fyrir kvöldið, unz tími gæfist til
að stinga honum niður, niður í frosna jörðina;
líkgeymslu alheimsins. Snæri snúið um ökkl-
ann og upp á það þrœtt lítið pappaspjald með
hreinlegri áletrun NO 6231 DATO 12-4.
En því miður gefst ekki ráðrúm til að verða
sér úti um neinn útsendara til að athuga gang
sögunnar, kanna líkur fyrir slíkri hirðingu á
næstunni, auk þess sem slík fyrirhöfn væri
óþarfi. Þarna gerist ekkert I þá áttina. Hver
og einn hefur verk að vinna, og mennirnir eru
sokknir niður I verkið. Allir eru á sinum stað,
og þeir hafa ekki rekið augun í hinn dauða,
eiga öngvan þátt í hinum orðna hlut.
Allt hefur sinn vanagang undir sólarlausum
himni þessa morguns, enda þótt jörðin undir
þessum himni hafi að geyma þráláta blekkingu
sem nærvera mannsins skapar þarna, að þeir
eigi að gera eitthvað. En þeir geta ekkert gert,
af því að þeir hafa ekki minnstu hugmynd um
nokkurn hlut, vita ekki neitt.
Þeir hafa ekki rekið augun í gamla stór-
köflótta sparijakkann, skítuga flibbalausa
skyrtu sem er opin I hálsinn svo að það skin
í hann beran. Gráar buxurnar minna fremur
á poka, upplitaðar í klofinu af hlandi, og skórn-
ir á fótum mannsins slitnir og kómískir á að
líta I hinum afslöppu hvíldarstellingum í af-
viknu skoti; í horninu upp við háu bárujárns-
girðinguna og gulan kaffiskúrinn, lítið hús sem
stendur á tveimur hjólum I snjónum eins og
yfirgefinn sirkusvagn sem slitnað hefur úr
tengslum við hina löngu vagnalest á ferð um
heiminn.
Nei, I öllu þessu eiga þeir öngva hlutdeild.
Það er ekki á valdi eins eða neins að gera
nokkurn hlut (segja þeir seinna?) nema það
eitt sem þeir eru uppteknir af þessa stundina.
En fæðist ekki i vitund áhorfandans sú hyggja,
að svona nokkuð sé vítaverð uppgjöf? VAR
hann nokkuð annað en helvltis umrenningur?
Kemur ekki að þvi, að einhver tali hærra en
vanalega og hrópi í skrækróma ákefð yfir
tómlegt sviðið eins og sápuþveginn trúboði:
Svona á ekki að lifa! Já, og af gefnu tilefni
er nú ekki hægt að hrópa: Ja hérna. Loksins.
Þar kom að því. Að hann skyldi ekki þola
lengur hina fínu mannúðarrútínu; af götunni á
hælið fylltur af vitamínum, antipusum og
kjarnafæðu. Af hælinu út á götuna aftur hress
og stæltur og búinn undir næsta túr. Síðan
á hælið aftur, já aftur og aftur eins lengi og
hann þyldi, bara hann þyldi nú þessi dýru
lögboðnu atlot. Svo allt í einu dirfist hann að
geispa golunni alveg eftirmálalaust, búinn að
spandéra lífi sínu út f bláinn. Þessi líka djöf-
ull. Og nú getur hann legið þarna frjáls og
háður ekki neinu og veitt af örlæti dauðans.
Nei, sá dauði verður aldrei vakinn. Það eru
komnir bláir blettir á hann þar sem skín i
hann beran, svo að hinum friðsæla svefni
verður ekki raskað; hann verður aldrei krafinn
sagna. Samt er eins og hann segi óspurður,
að hann hafi alltaf legið þarna og verði þar
kyrr á morgun. í svipnum býr einhver stað-
festa sem er varanlegri en tærir vatnsdrop-
arnir i úfnum skeggtjásunum, eins og teygðir
drættirnir sem blasa við sjónum í sólskorpnu
andlitinu þynnist út i tóm sem verður ekki
hugsun gripið, þeir tilheyri ekki lengur þessum
tima en skipist í mynd þess höfuðs sem leit
dagsins Ijós á skóflublaði hins grunlausa mó-
tekjumanns; þúsund ára höfuð sakamannsins
46