Samvinnan - 01.12.1970, Side 27

aðurinn er, þeim mun hærri
verður þessi upþhæð. Má í því
sambandi nefna, að láta mun
nærri að átta milljón króna
fjárfesting sé á bak við hvern
vinnandi mann i álverinu í
Straumsvík. Hin stöðuga verð-
bólga hefur haft þau áhrif á
íslendinga, að þeir vilja helzt
eiga fé sitt í fasteignum eða
öðru þvi sem heldur verðgildi
sinu, og hefur það þvi reynzt
miklum örðugleikum bundið að
ná saman nógu fjármagni,
þegar hrinda skal af stað eða
stækka þarf iðnfyrirtæki.
Æskilegt er talið að framlag
eigenda fyrirtækis sé ekki
minna en og skuli helzt vera
V3 hluti stofnkostnaðar. Eins
og fyrr segir, hefur þetta oft
reynzt erfitt og orðið til þess,
að einatt hefur farið illa. Ef
allur meiriháttar rekstur í iðn-
aði á ekki að vera í höndum
opinberra aðila, er nauðsynlegt
að skapa hér grundvöll fyrir
þvi að almenningur leggi fé.
sitt í atvinnurekstur. Það hlýt-
ur alltaf að fylgja því meiri
áhætta að leggja fé sitt í at-
vinnufyrirtæki en að leggja
það á banka eða kaupa fyrir
það vísitölutryggð ríkisskulda-
bréf, og er því eðlilegt að
ábatavonin af því sé meiri. Hér
á landi er farið þveröfugt að.
Sá sem leggur fé sitt í banka
eða kaupir vísitölutryggt ríkis-
skuldabréf greiðir engan
eignaskatt af þessari eign
sinni, og tekjur af henni,
þ. e. a. s. vaxtatekjur, eru einn-
ig skattfrjálsar. En sá sem
leggur fé sitt í fyrirtæki, t. d.
með því að kaupa hlutabréf,
verður árlega að borga 2% í
eignaskatt af bréfum sínum, og
fái hann hins vegar greiddan
arð, segjum 10 af hundraði,
sem er svipað og sparisjóðs-
vextir, og þær tekjur bætast
við laun hans, er líklegt að
hann þurfi að borga helming
af þessum tekjum í skatt og
útsvar. Voru nettó-tekjur hans
af þessum bréfum því aðeins
3%. Af þessu dæmi ætti öllum
að vera ljóst, hve gifurleg mis-
munun á sér hér stað. Eins og
fyrr er getið, þarf mikið fjár-
magn ef stofnsetja á nútíma
iðnfyrirtæki, og mun það í
fæstum tilfellum vera á færi
einstaklinga að leggja fram
það fé. Mun því yfirleitt koma
til félagsrekstur, og þá helzt í
formi hlutafélaga. Það er því
knýjandi nauðsyn fyrir iðnað-
inn að þátttaka í slikum fé-
lagsrekstri sé gerð aðgengileg
og eftirsóknarverð. Einnig er
rétt að benda á, að nauðsynlegt
er að breyta skattalögum
þannig að þau hvetji til sam-
runa smærri fyrirtækj a i stærri
heildir, sem þar af leiðandi
hafi meiri möguleika til verka-
skiptingar og hagkvæmni í
rekstri.
MENNTUN OG ÞJÁLFUN
Skortur á menntuðu og
þjálfuðu fólki hefur verið
vandamál í íslenzkum iðnaði,
og má í þvi sambandi minna á,
að aðeins eru örfá ár síðan
Tækniskóli íslands tók til
starfa. Almenna menntun þarf
að miða meira við þarfir nú-
tíma þjóðfélags en nú er gert,
og er nauðsynlegt, að skólarnir
séu í nánari tengslum við at-
vinnuvegina, og á ég þar bæði
við æðri og lægri skóla. Skól-
arnir eiga að standa öllum
opnir, og aðgang að þeim má
ekki takmarka eins og nú á sér
stað við iðnnám. Þá er orðin
brýn nauðsyn á framhaldsskól-
un eða endurskólun fyrir fólk
í starfi, og á ég þar jafnt við
forstjórana sem aðra. Þetta er
nauðsynlegt vegna hinnar
hröðu þróunar í tækni og vís-
indum, sem gerir það, sem áður
hefur verið lært, oft úrelt á
skömmum tíma. Það þarf að
auka skilning á því, að námi
sé aldrei lokið, og að þeir, sem
eldri eru, hafi sama rétt til
Orkuinntak BúrfeUsvirkjunar i smíðum.
27