Samvinnan - 01.09.1975, Síða 18

• TVÖ ATRIÐI VIÐ
FRAMKVÆMD FRIÐUNAR
Fyrsta skrefið í skipulegri
vernd íslenzkra votlenda hefur
nú verið stigið með skráningu
þeirra svæða sem merkust telj-
ast og þýðingarmest fyrir
fuglalíf landsins.
Næsta skref hlýtur að verða
frekari útfærsla þeirrar skrán-
ingar sem þegar hefur farið
fram og friðlýsingaraðgerðir.
Er þá fyrst og fremst átt við
tiltölulega vægar aðgerðir þ. e.
a. s. verndun óraskaðs lands-
lags.
í þessu sambandi þykir mér
rétt að leggja áherslu á tvö atr-
iði við framkvæmd friðunar:
★ Um mörg og flókin mál er
að ræða. Það virðist vera
kjörið verkefni náttúru-
verndarnefnda og náttúru-
verndarfélaga hvers í sínu
byggðarlagi að vinna að
verndun þeirra svæða sem
þegar hafa verið skráð.
★ Eigendur og ábúendur lands
geta víða stuðlað að heppi-
legu jafnvægi í umhverfi
sínu með því að hlifa þeim
votlendum sem þeir hafa í
vörslu sinni. Ennfremur er
viða hægt að hnika aðgerð-
um s. s. framræslu þannig
að jaðarsvæðum sé hlíft t.
d. meðfram ám, vötnum og
sjávarströndum.
í framhaldi af þessum aug-
ljósu aðgerðum þurfa svo að
koma til frekari verndunarráð-
stafanir sem yfirleitt eiga það
sammerkt að byggja þarf á ít-
arlegum rannsóknum og stór-
auknu samstarfi Náttúru-
verndarráðs og framkvæmdar-
aðila.
• SKRÁNING VOTLENDA
Að síðustu langar mig að
fara örfáum orðum um vot-
lendisskrá Náttúruverndarráðs,
sem birt er í riti Landverndar
um votlendi. í þessari skrá hef-
ur verið leitast við að skrá-
setja:
★ Þau votlendi sem hafa
mesta þýðingu fyrir fugla-
líf.
★ Votlendi sem eru óvenjuleg
að gróðurfari eða lífríki, og
votlendi sem eru aðalstöðv-
ar sjaldgæfra tegunda jurta
og dýra.
★ Votlendi sem eru dæmigerð
fyrir ákveðnar gerðir, sér-
staklega þær sem eru í
verulegri hættu.
★ Votlendi sem hafa gildi
vegna nágrennis við þétt-
býli.
Vegna mikils fjölda svæða og
misjafnrar þekkingar reyndist
nauðsynlegt að skipa þeim í
flokka eftir mikilvægi þeirra
eins og það kemur fyrir sjónir
í dag.
í A-flokki eru 28 svæði, sem
ber skilyrðislaust að vernda,
er mælst til þess að þau njóti
forgangs að þessu leyti.
Yfirleitt er hér um að ræða
svæði sem hafa mjög mikla
þýðingu fyrir fuglastofna eða
svæði sem eru afar óvenjuleg
hvað varðar gróðurfar eða
dýralíf. Flest þessara svæða
teljast hafa alþjóðlegt gildi
samkv. skilgreiningu Ramsar-
sáttmálans um votlendisvernd
og öll hafa þau mikið gildi á
landsmælikvarða. Mælst er til
þess að þessi svæði njóti for-
gangs um friðun og að allir
náttúruverndarmenn taki
höndum saman um að tryggja
verndun þeirra sem fyrst. Tvö
þessara svæða (Mývatn og
Laxá, Friðland Svarfdæla)
njóta nú þegar verndunar skv.
lögum.
í B-flokki hafa einnig verið
sett 28 þýðingarmikil svæði, en
þessi svæði eiga sér oft hlið-
stæður hérlendis. Gildi þessara
svæða er oft mikið fyrir ein-
stök byggðarlög eða landsvæði
og er friðlýsing allmargra
þeirra nú þegar á umfjöllunar-
stigi ýmist í Náttúruverndar-
ráði, náttúruverndarnefndum
eða félögum.
í C-flokki eru loks um 70
svæði sem líklegt er að eigi
mörg hver heima í áðurnefnd-
um flokkum A og B. Þau hafa
þó ekki enn verið nægjanlega
könnuð. Mælst er til þess að
þessum svæðum verði ekki
raskað án þess að þau hafi ver-
ið athuguð betur með tilliti til
verndar.
Rétt er að geta þess að slík
skrásetning eins og hér hefur
farið fram verður aldrei end-
anleg. Okkur vantar alltaf
upplýsingar og náttúran er sí-
breytileg.
Það er oft matsatriði hvar
skipa beri svæðum með tilliti
til mikilvægis þeirra fyrir nátt-
úruvernd og ég tel víst að und-
irnefnd Náttúruverndarráðs
um náttúruminjaskrá muni
taka þakksamlega við öllum
rökstuddum viðbótum eða
breytingum sem menn vilja
koma á framfæri.
Ég vil að lokum ítreka það,
að enn er tími til stefnu til
þess að vinna skipulega að
skynsamlegri vernd og nýtingu
íslenskra votlenda, og má
vænta þess að þetta starf verði
eitt af meginviðfangsefnum
Náttúruverndarráðs á næstu
árum. □
Logn
Leyfið mér að bjóða tii hátíðar á heimili skipstjórans
þar sem allt ruggar af umstangi og hávaða
og hamingjusöm húsgögn
stíga ölduna í takt við húsbóndann.
Frúin er komin yfir fertugt
í góðum holdum, örlát og glöð
(kenndi sín árlega frá fermingu til fertugs)
löngu orðin amma og unir sér bezt með börnunum.
Á eldavélinni ropa kúfaðir pottar
og sleifin öslar kjötkássuna.
Skipstjórinn, sokkinn í hægindastól
hossar nafna sínum á hné
raular barnagælu og brosir við minningum
um rauðhærðar systur í Amsterdam.
Tátumar þrjár með tíkarspenana
fara í hár saman undir borðinu
og yngsta dóttirin
nýlega ólétt eða föl eftir fæðingu
fægir hvíta leirdiska, talar um uppskriftir
og hefur þungar áhyggjur af verðhækkunum á sykri.
Ó, feitu sakleysislegu englar
í austri hrannast óveðurskýin upp á himininn.
Áður en varir
fjúkið þið út í buskann eins og bréfpokar í roki.
Hrafn Gunnlaugsson
18