Andvari - 01.10.1965, Page 17

ANDVARI
ÞRÓUN ÍSLENZKU BAÐSTOFUNNAR
107
öld virðist baðstofan fyrst og fremst vinnu-
staður — setustofa — a. m. k. á betri
heimilum. Þar hefur vefstaðurinn átt
sinn fasta stað í skákinni, svo sem sjá
má af úttekt Miklagarðs i Eyjafirði árið
1579: „í stóru baðstofu pallur, og skák
og vefstaður."70) VíÖar eru í heimildum
nefndir vefstaðir „með skák,“ cða þegar
í byrjun 16. aldar.
í íslandslýsingunni finnst mér í öðru
lagi mega greina tvenns konar gerð bað-
stofa. Þvergólfið, er Oddur nefnir svo,
merkir sennilega þverpall, og er hér þá átt
við pallbaSstofu. Þannig mætti ætla að
baðstofan á Melum hafi veriÖ, sbr. orða-
lag úttektarinnar, sem tilgreint er hér að
framan og einnig í Presthólum undir
lok 16. aldar. En þrepin er hann segir
að liggi upp að bekkjum eða sætum,
gætu bent til bekkja og palla með lang-
hliðum baðstofu, því að þrep hafa legið
upp að báðum, eins og sjá má af tilvitn-
unum hér að framan. Hér kynni því
að mega sjá vísi að götu- eða skarabað-
stofunni, sem algeng varð norðanlands
á 18. öld og síÖar. Baðstofur með einum
saman bekk eru stöku sinnum nefndar í
úttektum 16. aldar. Þar er því kominn
fram vísir að bekbaðstofunni, sem algeng-
ust mun hafa veriÖ meðal fátækara fólks
(bekkur hér í merkingunni „torf- og
grjótbálkur") allt fram á 19. öld. En hér
verður ekki farið frekar út í gerð hennar.
1 skjalasafni Odds biskups Einarssonar
(ÁM 259, 4to) er greint frá húsum á
sjö bændabýlum, svo nefndum Bjarna-
nessjörðum, um aldamótin 1600. Á eng-
um þessara bæja, sem eru venjuleg
bændabýli, er nefnd stofa. Á þeim öll-
um að einum undanskildum er hins veg-
ar nefnd baðstofa, en að auki skáli, búr
og eldhús. Þessi eru þá bæjarhús á venju-
legum sveitabæ suðaustanlands um alda-
mótin 1600.
Árbók hins íslenzka fornleifafélags
(Reykjavík, 1959), bls. 59.
Haus und Hof II (Leipzig, 1937), bls.
124.
Meddelelser om Gr0nland 88 (Kpben-
havn, 1936), bls. 74—81.
C. L. Vebæk, lnland Farms (Kpben-
havn, 1943), bls. 33, 36, 124.
Árbók 1959, bls. 57.
Ibid., bls. 57.
íslenzli fornrii IV, bls. 72 — 73.
Sjá Sturlungu (Reykjavík, 1946) I, bls.
366, 382, 498, 510, II, bls. 24, 33, 93,
159, 254.
Sturlunga 1, bls. 498, II, bls. 24, 33.
lbid., II, bls. 24.
lbid., I, bls. 366, II, bls. 93, enn fremur
Biskupasögur (Kaupmannahöfn, 1856),
I, bls. 451.
Sturlunga 11, bls. 254.
Biskupasögur I, bls. 451.
Ibid., II, bls. 22.
lbid., I, bls. 207.
lbid., I, bls. 451.
Guðmundur I lannesson, Iðnsaga íslands
(Reykjavík, 1943), I, bls. 154.
Valtýr Guðmundsson, Privatboligen i
Island i sagatiden (Kpbenhavn, 1889),
bls. 243.
Guðmundur Hannesson, op. cit., bls.
108-111.
Árbók 1959, bls. 25-28, 56-58.
lslandske Annaler indtil 1578
(Christiania, 1888), bls. 488.
lbid., bls. 357.
íslenzkt fornbréfasafn, III, bls. 419.
lbid., VII, bls. 287.
Búalög 1—3 (Reykjavík, 1915—1933),
bls. 33.
Islenzk fornrit, XI, bls. 240—241.
íslenzkt fornbréfasafn, III, bls. 704.
Ibid., bls. 588.
Ibid., IV, bls. 436-437.
lbid., bls. 422.
lbid., V, bls. 211, VI, bls. 53, 311,
565, VII, bls. 338, 396.
lbid., VI, bls. 53, 311.
Árbók 1949-50, bls. 105, 108.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33