Andvari - 01.10.1965, Blaðsíða 45

ANDVARI
AMERÍKA í ÍSLENZKUM BÓKMENNTUM
135
árum hans í Alberta: Áin, Lækurinn,
Hóllinn, Greniskógurinn, Sveitin min,
Klettafjöll. Og hið sama er að segja um
veðráttuna, hvort sem það er Sumarkvöld
í Alberta eða Vetrarríki.
I kvæðinu Vestur í frumbýli, ortu 1891,
lýsir hann, hversu honum finnst har.n
vera kominn heim eða eins og hann segir:
Úr ferðaflækings sveim
mér finnst ég kominn heim
í kotin yngri ára,
við afrétt, heiðageim.
Og komumanni kemur
að hvíla sig hjá þeim.
Af ferðalúr og flakki
liann fengið hefir nóg
um sáðlöndin sólbrennd,
um svartviða-skóg,
því lífið þar varð leiði,
hann lengi aldrei bjó
við sáðlöndin sólbrennd
og svartviða-skóg. — — —
En heiðageimur vestursins er ekki að-
eins til yndis, heldur er hann jafnframt
vígi, svo sem fram kemur í lokaerindi
kvæðisins Sumarkvöld í Alberta:
Ég ann þér, vestræn óbyggð,
láðið lífs og bjargar.
Með landrýmið þitt stóra,
sem rúmar vonir margar,
því án þín móti þrældóm
væri hvergi vígi
og vesturheimska frelsið
ævintýr’ og lygi.
Og úr þessu vígi herjar hann á allt,
sem hann vill feigt: hvers konar þröng-
sýni, flokksræði, yfirgang, auðvald og
styrjaldir. Um hann má segja líkt og
Longfellow um Járnsmiðinn í kvæði, sem
Stephan eitt sinn þýddi að mestu, en hér
verður þó vitnað til í þýðingu Einars
Benediktssonar:
Hann horfir djarft á hvern sem er,
hjá honum á enginn neitt.
Ég minnist eftirfarandi vísna úr ljóða-
hréfi, sem Stephan orti eitt sinn, er rit-
stjóri íslenzks vikublaðs í Winnipeg
benti honum á, að kvæðið Jahve, sem
Stephan hafði sent honum til birtingar,
kynni að valda hneykslun. Erindin eru
þessi:
Ekki þarf í það að sjá!
þér ég aftur gegni.
Eg er bóndi, allt mitt á
undir sól og regni.
Þó að einhver þykktist mér,
það er smátt í tapi.
Veðuráttan aldrei fer
eftir manna skapi.
Mér var heldur aldrei um
að eiga nokkru sinni
málsverð undir embættum
eða lýðhyllinni.
En þótt Stephan bakaði sér óvild manna
með ádrepum sínum, urðu þeir stöðugt
fleiri, er virtu sjónarmið hans og hrein-
skilni. Menn undruðust einnig, hve miklu
fátækur bóndi og átta barna faðir gat
komið í verk. Það var ekki af fordild, að
hann kallaði ljóðmæli sín Andvökur, þau
voru sannarlega ort marga andvökunótt,
þegar aðrir sváfu og hvíldust eftir erfiði
dagsins. Enda lætur Stephan skáldskapar-
gyðjuna segja í kvæði, þar sem þau ræða
samskipti sín:
Þú helgaðir stritinu hraustleik og dag,
mér hríðar og nótt og þreytu.
Stephan hefur á skemmtilegan hátt
komið að þessu Sama efni í bréfi 4. janúar
1899 til eins skáldbróðurins vestan hafs:
Skálddísin er ósveigjanleg örlaganorn og
öfundsjúk eins og Jehova. Það er um að
gera að sitja og standa eins og hún vill,
þ. e. a. s. yrkja aldrei utan við sig. „Hel-
vítis konuríki er þetta," sagði karlinn,
þegar kerlingin hengdi á hann grútar-