Andvari - 01.10.1965, Síða 71

ANDVARI
GLÆLOGNSKVIÐA ÞÓRARINS LOFTUNGU
161
eigi svo, þá segir konungur, að Þórarinn
mundi uppi hanga fyrir dirfð þá, er hann
hafði ort dræpling um Knút konung.
Þórarinn orti þá stef og setti í kvæðið
og jók nokkrum erindum eða vísum.
Þetta er stefið:
Knútur ver grund sem gætir
Grikklands himnaríkis.1)
Knútur konungur launaði kvæðið fimm
tigum marka silfurs. Sú drápa er kölluð
I Iöfuðlausn. Þórarinn orti aðra drápu um
Knút konung, er kölluð er „Tögdrápa".
— Llr þeirri drápu tilfærir Snorri það,
sem hann kallar „einn stefjabálk". í stef-
inu er hamingju Knúts þannig lýst, að
hann sé „und sólar", þ. e. sá sem sólar-
innar nýtur. En í sjálfum bálkinum er
sagt frá siglingu hans hinni miklu norð-
ur með Noregsströndum að Niðarósi, og
því að lokum, að hann hafi gefið einum
sona sinna gjörvallan Noreg en öðrum
Danmörk. — Kvæðið er ort undir hætti
þeim, sem nefndur hefur verið tög-
drápuháttur eftir kvæðinu, því að það
er elzt þeirra kvæða, sem vitað er, að ort
hafi verið undir þeim hætti. Það er að
öðru leyti með flestum einkennum drótt-
kvæða. En lýsingin a'f siglingunni er
mjög glögg og lifandi. Snorri segir líka
um kvæðið: „Hér getur þess, að þeim
er sjón sögu ríkari um ferð Knúts kon-
ungs, er þetta kvað, því að Þórarinn
hrósar því, að hann var þá í för með
Knúti konungi, er hann kom í Noreg“.
Þá skal hér næst gerð grein fyrir þjóð-
félagslegum, stjórnmálalegum og trúar-
legum aðstæðum í Noregi, þegar kvæðið
var ort og flutt. Verður um það farið
eftir frásögnum Snorra Sturlusonar, er
fram til þessa dags hafa ráðið skilningi
1) Knútur ver ríki sitt eins og Kristur himna-
ríki.
allra manna um þau efni, þeirra er þau
hafa reynt að skilja.
Noregur hafði frá æskudögum Har-
alds hárfagra talizt eitt riki, konungs-
ríki, og voru konungarnir flestir a'f ætt
Haralds. Meginstoðir þessa stóra og
dreifða ríkis voru þó ættar- og héraðs-
höfðingjar, er oftast töldust fara með um-
boð konungsvaldsins í umdæmi sínu, en
höfðu flestir vald sitt af hefð, auðlegð
sinni og atgervi. Virðing þeirra og vald
var mjög misjafnlega mikið, og fór það
eftir atgervi þeirra, ættartrausti og því,
hvernig byggðarlögum var háttað, en gat
þó einnig farið eftir konungsvináttu og
konungstrausti. Sumir þeirra viðurkenndu
konungsvaldið fremur í orði en á borði,
enda reyndist það laust í reipunum, nema
þegar konungar voru bæði mikilhæfir og
þokkasælir. Það skyggði og á virðinguna
fvrir ríkisvaldinu, að næsta nágrannaríkið,
Danmörk, var miklu 'fjölmennara og oft-
ast samstæðara, en þaðan var öðru hvoru
seilzt til yfirráða yfir Noregi og stundum
með árangri. Þannig taldist Danmerkur-
konungur hafa náð yfirráðum yfir meiri
hluta Noregs eftir ósigur Ólafs Tryggva-
sonar í Svoldarorustu sumarið 1000. En
Danakonungur hafði lítil afskipti af hér-
aðshöfðingjum Norðmanna, gaf þeim
um flest frjálsar hendur. Voldugastir
norskra höfðingja voru Hlaðajarlar, Ei-
ríkur og Sveinn Hákonarsynir, er réðu
Þrándheimi einir og fóru auk þess með
umboð Dana og Svíakonungs um sína
tíð í öðrum héruðum Noregs. Þeir voru
af ætt, er valdamest hafði verið í Þránd-
heimi síðan fyrir daga Haralds hárfagra
og oft stjórnað þar sem konungar, þó að
þcir bæru aðeins jarlsnafn. Illaðajarlar
voru vitrir menn og hófsamir, Þránd-
heimi grónir og Þrændunum margtengdir.
En þokkasælastir þeirra allra voru þeir
bræður Eiríkur og Sveinn, er með völd
fóru 1000—1015.