Fálkinn - 19.12.1941, Blaðsíða 24

18
JÓLABLAÐ FÁLKANS 1941
Píslarsöguleikeiiduriiir I
Enginn atvinnnleikandi mundi geta leikið Júdas
betur.
PÍSLARSÖGULEIKIRNIR í Oberam-
niergau hafa í þrjár aldir verið leikn-
ir á tíu ára fresti. En áriS 1933 var
gerS undantekning frá þessu og leikiS á ný
eftir fjögur ár. Lá sú ástæSa til þess, aS þá
voru þrjú hundruS ár síSan loforSiS var
gefiS um aS hafa leiksýningar guSi til dýrS-
ar tíunda hvert ár og þótti sjerstök ástæSa
til aS minnast þessarar athafnar meS sjer-
stakri leiksýningu. En þess má geta, aS leik-
sýningarnar í Oberammergau eru orSnar
gróðafyrirtæki. Fjöldi fólks úr fjarlægum
löndum þyrpist i hiS afskekta fjallaþorp þau
sumrin, sem píslarleikirnir eru haldnir, svo
aS þaS er ekki bein illgirni aS láta sjer detla
í hug, aS Mammon eigi nokkurn þátt í þessu
sjerstaka leiksýningahaldi, sem þó á- jafn-
Smámyndir frá Oberammergau.
framt aS vera til þess aS leiSrjetta gamla
skekkju i tímatali þeirra Oherammergaua.
En hiS gamla loforS var gefiS eitt sinn er
svartidauSi gevsaSi í Oberammergau og brá
þá svo viS, aS fólk hætti aS deyja úr pest-
inni. SíSan hafa þessir pislasöguleikir, sem
annars voru tíSkaSir víSa i Þýskalandi, hald-
ist viS á þessum eina staS og má ýkjulaust
segja, aS hundraSfalt fleiri kannist viS Oher-
ammergau þeirra vegna en ella mundi.
A hverju lifa þeir hæjarhúarnir í Öber-
ammergau? Því aS þó leikirnir gefi mikinn
arS, þá nægir liann þó varla til aS lifa á
þaS væri skrítiS ef fólk gæti lifaS tiu ár á
ágóSanum af leiklist eins sumars! Þeir lifa
aSallega af trjeskurSi og þaS gerSu þeir
löngu áSur en leikirnir hófust. Og þetta er
hvaS öSru tengt.
ir trjeskerarar? Hvergi eru jafn góS skilyrSi
til heimilisiSnaSar og í afskektum dölum,
þar sem landrými er af skornum skamti svo
aS ekki er hægt aS auka húskapinn. Trje-
skurSur er varningur, sem er alldýr í hlut-
falli viS þyngdina og þolir því dýran flutn-
ingskostnaS. Og nóg var þarna af ágætum
skurSviSi. Á tólftu öld var sett klaustur i
dalnum og voru sumir munkarnir prýSilega
oddhagir smekkmenn, sem kendu frá sjer
trjeskurSarlistina og endurhættu hana. Ann-
ar fara ekki miklar sögur af þorpshúuin
framan af, en frá 1520 er til saga uni mann,
sem skar út alla píningarsögu Krists innan í
valhnot. Svo mikiS er víst, aS trjeskurSurinn
var orSinn aSal atvinnugreinin þegar 30-ára
stríSiS hófst. TrjeskurSinum lmignaSi nokk-
uS meSan hann vax; stundaSur af þrautpínd-
/ mgndskeraskólanum læra trjeskerarnir ,,þjóðlegan“ trjéskurð.
Saga Obei'amxxiergau verSur rakin aftur lil
tíma Rómverja. Rómverjar voru vegagerS-
armenn míklir og lögSu þeir fullkominn her-
mannaveg um Ammex-gau, sem er dalverpi í
Bayernsölpunum. Varningsmenn miSaldanna
röktu sig síSan fram þessa sömu vegi, sem
Rómverjar höfSu lagt. Og þorpiS Oberam-
mergau í miSjum dalnum varS vöruskifta-
stöS, þar sem kaupmenn höfSu skifti á
þýskum vörurn og ítölskum og austrænum.
Þessvegna var þaS ekki nema eSlilegt aS
þorpsbúar sjálfir reyndu aS hafa á boSstóI-
um varning, sem kaupmennirnir vildu kaupa.
Þeir liöfSu iSkaS trjeskurS og nú varS liann
aS verslunarvöru.
Hversvegna urSu Oberammergaubúar góð-
um uppgjafahermönnum í lok 17. aldar, en
á átjándu öld rjetti hann við aftur og jókst
og varð fjölbreyttari. Útsölustaðir í Hollandi,
Englandi, NorSurlöndum, Rússlandi og
Spáni höfðu á hoðstólum trjeskurð frá Ober-
ammergau.
Ái'ið 1786 er fjölskylda með nafninu Lang
orðin fræg íyrir trjeskurð. Þeir sem ekki
komust fyrir í þorpinu fóru til annara landa
og urðu sumir frægir mannamynda- og leik-
tjaldamálarar, myndhöggvarar og þesskon-
ar. Og þegar brúðuleikhúsin komust í tísku
fengu margir í Oberammergau atvinnu viS
aS skera leikbrúður. Þeir skáru einnig út
N sögulegar myndir — ‘frægar orustur, þar sem
nxenn sáust hundruðum saman, riddarar og

P