Fálkinn - 19.12.1941, Page 27

JÓLABLAÐ FÁLKANS 1941
21
Eiríkur konungur fjórtándi.
fyrir Eirík konung á annan hátt.
ÞaÖ þyrmdi yfir hann og hann
varð geðveikur og fjekk þá ímynd-
unarfirru, að ýmsir þeir, sem hon-
um voru hollastir, sæti á svikráð-
um við hann. Og meinvættur kon-
ungsins og illi ráðgjafi, Göran
Persson ól á þessari ímyndun hjá
honum þangað til loks að liann
ljet handtaka þessa menn — liina
kunnu Sture — og síðan voru þeir
myrtir.
Þessi atburður er einn svartasti
þátturinn í sögu Svía, og konungur-
inn hefir eflaust eftir á fundið, að
hann liafði unnið ilt verk og ó-
maklegt. Hann var svo yfirkominn
af samviskubiti og sálarkvöl að
liann flýði frá Uppsölum og flakk-
aði nú um landið eirðarlaus og
i'riðlaus. Karin lagði í leit að hon-
um skömmu eftir að ha-nn var flúinn
og fann liann loks í Odensala.
Hægði honum er liún var komin
til lians enda virðist hún hafa haft
undursamlegt vald á honum. Þegar
hún var nærri var konungur sæmi-
lega rólegur. En hann náði sjer al-
drei eftir Sture-morðið og fjekk oft
geðveikisköst. í janúar 1868 fæddi
Karin lionum son, Gústaf, og nú
afrjeð Eiríkur að gera alvöru úr
brúðkauþinu.
Það fór fram í Stórkirkjunni í
Stokkhólmi 4. júlí sama ár. Brúð-
urin var aðeins 18 ára. Peder
Brahe greifi var svaramaður henn-
ar og fjórir aðalsmenn báru tjald-
himinn yfir lienni upp að altarinu.
En Laurentius Pétri erkibiskup gaf
brúðhjónin saman.
Daginn eftir var Karin Mánsdóttir
krýnd drotning Svía og tekin í
aðalsstjett. Var hálfmáni settur í
skjaldarmerki hennar. Atburðurinn
var haldinn hátiðlegur með mestu
viðhöfn. Á Stóratorgi var slátrað
uxa, sem steiktur var á teini og
brytjaður niður handa fólkinu, sem
safnast hafði fyrir á torginu,.og öl
og vin var veitt hverjum sem hafa
vildi. Fólkið notaði sjer tækifærið
tit að gera sjer glaðan dag og'
glaumur og gleði var i borginni
alla næstu nótt.
í konungshöllinni var auðvitað
mikill mannfagnaður líka, en þó
var þar ekki sönn veislugleði. Allir.
voru á nálum eins og eitlivað liræði-
legt vofði yfir, og ekki bætti það
um þegar ráðherrann, sem meðan á
borðhaldinu stóð lijelt krúnugripun-
um, bak við konungshjónin, fjell í
yfirlið og misti kórónuna. Varð
hvisl og hljóðskraf um þetta og
töldu ýmsir það fyrirboða um fall
konungsins.
Og fyrirboðinn reyndist rjettur.
Það var aðeins skamma stund, sem
Karin Mánsdóttir hjet drotning
Svía. 1 september hófu bræður
bræður Eiríks, hertögarnir JÖhann
og Karl uppreisn í Auslur-Gaut-
landi og 29. september var konung-
inum þvingað til að afsala sjer ríki
i Stórkirkjunni í Stokkhólmi. Hinir
nýju ráðamenn settu liann í fangelsi
og drotning Svía var nú ekki ann-
að en eigihkona ríkisfanga.
En fegursti þáttur sögu hennar er
sá, sem gerðist meðan hún var hjá
manni sínum i fangelsinu. Heim-
sóknir liennar þar voru eina ljós-
glætan í lífi Eiríks konungs og
þyngsta stundin á æfi lians var þeg-
ar liann varð að sjá af henni fyrir
fult og alt í júni 1573. Þá á liann
engin orð sem honum þykja túlka
nógu vel ást sína til þessarar al-
þýðustúlku, sem liann hafði hafið til
virðinga, og honum er þjáning að
mega ekki vera samvistum við hana
framar.
Þegar Karinu var stijað frá Ei-
ríki konungi var hún flutt í höllina
Kungsholm ásamt börnum sínum,
en þaðan síðan til Ábo í Finnlandi.
Og liún varð að reyna fleiri sorgir
en þá að skiljast frá eiginmanni
sinum. Hún misti Henrik son sinn
og stjórnarvöldin ákváðu að taka
hinn soninn, Gustaf, frá móður
sinni. Og svo frjetti hún andlát
konungsins i fangelsinu. Harmaði
hún mjög að mega ekki vera hjá
honum á banastundinni.
Eftir að Eirikur var dáinn og
Gustaf tekinn frá henni varð Jó-
hann III. hliðhollari henni en áð-
ur. Hann hafði til þessa sýnt lienni
fullan fjandskap en nú gaf hanh
henni kongsgarðinn Liuksiala við
Roinevatn í Finnlandi og þar lifði
hún í kyrþey það sem eftir var
æfinnar. Konungur sá henni fyrir
öllu sem hún þurfti og hún hjelt
margt þjóna og hafði mikla risnu.
Hún var aðeins 27 ára er liún
kom til Liuksiala, en liún var mædd
og þreytt og þráði- nú ekkert fremur
en að mega lifa í kyrð. Hún sákn-
aði mjög Gustafs sonar síns, Sem
hafði verið rekinn í útlegð, en
eftir tuttugu ár fjekk liún að vera
með honum stutta stund.
Það fara litlar sögur af lienni
eftir að hún kom til Liuksiala.
Hún vildi láta sem minst á sjer bera
og hafði fengið sig fullsadda á
samkvæmislífi og almannarómi.
Árið 1612, þann 13. septembér dó
hún. í dómkirkjunni í Ábo stendur
brún marmaralíkkistá ineð koríung-
legri kórónu og á kistuhliðina er
liöggið: „Karin Mánsdóttir“. Að-
eins þessi tvö orð. Skírnarnafn
fangavarðardótturinnar sem varð
drotning Svía.
....- i-V-i-': Vf.'ýi ý ý>>y'
Karin Mánsdóttir heimsækir konunginn i fangelsinu. Eftir málverki.