Fálkinn - 19.12.1941, Síða 37

Nú eru 6 göt boruð í aðra plötuna,
eins og sýnt er á myndinni, og
pinnarnir limdir í þau. Eiga þeir
aS vera IV2 cm lengri en tvinna-
kefiin. Endarnir á pinnunum eru
gerðir ávaiir og gerð ofurlítil rifa
i þá, til að festa tvinnaendana í.
Þegar grindin er notuð á sauiua-
vjel er efri plötunni lyft upp og
hún selt á saumavjelina eins og
myndin sýnir.
MÁLUÐ GLÖS.
Ef þið getið teiknað svolítið eða
málað, þá ættuð jiið að reyna að
skreyta glös, diska, krúsir eða þess-
báttar. Hvernig væri til dæmis að
mála nöfn á tannburstaglösin atlr-
ar fjölskyldunnar. - Þið notið al-
gengan olíulit, sem liægt er að fá
i smáskálum í málningaverslunum,
og svo grannan pensil. Og jió að
listaverkið misliepnisl i fyrsta sinn,
þá getið þið þvegið það af ineð
terpentínu og reynt aftur. Iikki
megið þið mála of þykt og htutur-
inn verður að þorna vel (en ekki
nærri sterkum liita) áður en hann
er notaður eða látin vökna. Hlut-
iinir, sem jiið málið, verða að vera
vet jivegnir og Jmrrir, svo að farl'-
inn dreifist jafnt.
Best fer liturinn á postulíni og
dreifist jafnast. Ef Jiið eruð dug-
leg að mála getið Jiið mátað ialleg-
an skrautdisk og notið til Jiess al-
livítan disk. Diskurinn er hengdur
upp í stálþræði, eins og sýnt er á
teikningunni.
SPRAUTUMÁLNING.
Til heniiar þurfið l)ið fyrst og
fremst málningarsprautu eins og
sýnd er á mynd 1, en það er hæg-
ur vandi að búa hana til. Þið fáið
ykkur litla flösku með breiðum
stút. Borið tvö göt á tappann fyrir
pípurnar. Lóðrjetta pipan á að ná
niður undir botn í glasinu og ná
upp fyrir miðju á lárjettu pípunni.
Stallur á að vera á tappanum, eins
og sýnt er á myndinni.
Þið notið beis-lit að mála með
og með því má gera margt fallegt.
Takið til dæmis bollabakka og legg-
Heims um bóL
Það kemur varla fyrir, að jeg
tieyri svo þennan yfirlætislausa,
hugðnæma og glaðlega jólalofsöng,
að mjer kómi ekki í liug eitt að-
fangadagskvöld jóla fyrir nær hálfri
öld, þegar jeg heyrði Heims um ból
helg eru jól! leikið á liljóðfæri og
sungið af björtum og tærum barns-
röddum, í fyrsta sinni á æfinni.
Sjátfur var jeg þá ofurtítitl linoðri,
á fjórða árinu, minnir mig. Þó
er þetta svo ótrúlega skýrl í liuga
mjer enn. Jeg var í boði með for-
eldrum mínum, á ríkmannlegu heim-
ili. Smástúlka Ijek lagið á slaghörpu
og þrjú eða fjögur ung systkini
hennar kyrjuðu fyrsta erindið, —
en Jiá tók fullorðna fólkið við. Lík-
lega hefir litla stúlkan fátt eitt kunn-
að af lögum á liljóðfærið, annað en
þetta, því að hún var nýbyrjuð áð
tæra á það.
Ekki fylgdist jeg með orðunum,
sem sungin voru.'En móðir mín var
búin að segja mjer jólasöguna svo
oft að jeg kunni hana og skildi eins
og börn geta skilið hana, — söguna
um Jesú, barnið yndislega, sem búið
var fyrst um í jötu, — — um smal-
ana, og englana sem til þeirra koniu
syngjandi: „Dýrð sje guði í uppliæð-
um, friður á jörðu og veljióknun yfir
mönnunum!" — ,,Og mikil birta
ljómaði i kringum þá!“ Og eins og
börnum er títt, Jiegar þeim eru sagð-
ar lmgðnæmar sögur, liafði jeg reynt
að gera mjer myndir af liessum at-
burðum í huganum. Auðvitað voru
þær ófutkomnar, en Jiað var undur
bjart yfir þeim. Og þegar jeg heyrði
nú i fyrsta sinni þessa jólahljóma i
hljóðfæri, sem jeg hafði aldrei sjeð
áður, og í umhverfi, sem var svo
bjart og dásamlegt, liví að þarna sá
jeg lika í fyrsta sinni stórt jólatrje
með mörgum logandi kertaljósum,
þá fanst mjer jeg vera sem.i öðrum
heimi, — dýrðarheimi. Jeg man vel
ið' á hann blöð eða blóm, inyndir
kliptar úr pappír og leggið eitthvað
ofan á þetta, svo að það fjúki ekki.
Svo sprautið l>ið yfir allan bakkann
á eftir og er hentugast að liann
liggi á ská (mynd 2) á meðan beis-
inum er sprautað á. Þegar beisið er
orðið þurt, takið þið blöðin eða
það, sem verið hefir á bakkanum,
i burt, og l>á standa myndirnar
eftir. Á eftir er bakkinn svo lakk-
borinn.
el'tir því, að litla stúlkan, sem ljek
á slaghörpuna, „sló“ fyrst nokkra
hljóma, — sennilega fyrstu liend-
ingarnar af laginu. Jeg lirökk i kuð-
ung, því að jeg hafði verið með all-
an liugann við birtuna og skrautið
í þessum fögru húsakynnum. Þetta
var svo dásamlegt att og dýrlegt.
Litla stofan okkar heima var að visu
vistleg og þar var altaf notalegt, en
hún var svo undur fátækleg í saman-
burði við það, seiii þarna bar fyrir
augun.
Svo komu þessir hljómar, alveg
óvænt, — klukknahljómar, fanst mjer,
og síðan söngur, barnaraddirnar, —
englaraddir, og altaf heyrðist í
klukkunum. Jeg sá ekki framar neitt
sjerstakt. Jeg vissi aðeins af birtunni
og dýrðinni, lieyrði klukkurnar og
ungbarnaraddirnar, og mjer leið svo
undur vel. Jeg var sjálfur þar, sem
jólasagan gerðist, jeg sá alla dýrðina
og heyrði óminn af fagnaðarsöng
englanná. Þetta voru min fyrstu jól.
Þetta var min fyrsta jóla-stemning,
og hún svo dásamleg, að það fara
vermandi straumar um huga og
tijarta og mjer .verður bjart fyrir
innri sjónum í livert sinn, er jeg
rifja upp þessar minningar.
Það var eins og að lagið bærist
ósjálfrátt, þá strax, inn í meðvitund
mína, litla óvitans, eins og mjer
virðist nú, eða eftir að jeg fór að
bera skyn á tónlist, að liöfundur
lagsins niuni hafa ætlast til að það
yrði skilið: klukknahljómur, fögn-
uður og hátíðahreimur, sem birta
og hlýja stafar af. Þannig er lagið
þó að það sje fábrotið. Og ístenski
textinn okkar fellur líka svo vel við
lagið, eða engu síður en fyrirmynd-
in. En eins og jeg sagði hjer að
framan: Orðin skildi jeg ekki juí,
—- lieyrði þau ekki einu sinni. Fyrir
minum eyrum liljómuðu önnur orð,
að svo miklu leyti sem jeg skildi
þau: „Dýrð sje guði í uphæðum,
i'riðhr á jörðu og velþóknan yfir
mönnununi!“ — — Og, — „mikil
birta ljómaði," i kringum mig, og
fólkið sem í stofunni var.
Jeg býst við, að ef til vill liafi
ýmsir svipaða sögu að segja um
„Heims um ból“, ef þeir ryfjuðu upp
fyrir sjer minningar um jól bernsku-
áranna. Lagið er venjulega eitt fyrsta
lagið, sem börnin læra hjer á okkar
landi, og það munar minstu að senn
sjeu íslendingar búnir að syngja
þetta lag í heila öld.
Lagið mun vera til orðið i Týról,
við jólatexta. Til Þýskalands barst
það svo snenima á öðrum tugi nítj-
ándu aldar, við texta, sem sennilega
hefir verið svipaður hinuni upp-
runalega, — „Stilte Naclit!“ En þá
er höfundur lagsins gleymdur. Hins-
vegar er lagið stundum kent við
Franz Gruber, en það mun hafa
verið liann, sem upphaflega kom því
á frainfæri í Þýskalandi. í sálma-
söngsbók þeirra Sigf. heitins Einars-
sonar og Páls ísótfssonar, er Gruber
talinn liöf. lagsins. En jeg áræði þó
að teíja liitt sennitegra, og liefi þar
fyrir mjer Bergreen gamta, — danska
tónskáldið (1801—1880). En það var
hann, sem tók upp lagið í danska
jólasöngva og þýddi sjálfur þýska
textann ó dönsku (um 1835)
Hjer á landi mun lagið svo hafa
verið sungið í fyrsta sinn í dóm-
kirkjunni á jólunum 1849. Þá var
Pjetur lieitinn Guðjohnsen dóm-
kirkjuorganisti, og hann hafði þó
líka fyrir nokkru tekist á hendur
söngkenslu í latinuskólanum, eða
skömmú eftir að skólinn var fluttur
frá Bessastöðum til Reykjavikur. En
áður hafði ekki verið æfður marg-
raddaður söngur í skólanum. Mun
svo liafa verið samvinna með þeim
dr. Sveinbirni Egilssyni og Guðjolin-
sen um þetta nýnæmi: Guðjolinsen
komið með lagið, en Sveinbjörn ort
sálminn, og er vel líklegt, að sálmur-
inn hafi einnig verið sunginn í tat-
ínuskólanum þá um jólin. Sálmurinn
er prentaður í tjóðmælasafni dr.
Svbj. Egilssonar (1852) og nefndur
„Jólalofsöngur". Er þess getið í neð-
anmálsgrein, að lagið og kvæðið sje
tekið eftir þýska sálminum: „Stille
Naclit!" Er þó ekki um þýðingu að
ræða, heldur frumsaminn „lofsöng",
þó að svipaður sje að yfirbragði
liinum þýska sálmi. Það er þá búið
að syngja þennan jólalofsöng í meira
en níu áratugi, lijer á íslandi og það
eru margir áratugir siðan liann varð
svo á hvers manns vörum.
í Noregi og Sviþjóð er lagið líka
sungið og notaður danski textinn,
litið breyttur, — og annar danskur
jólasálmur, (sem einnig er notaður
við lagið í Danmörku: „Glade Jul,
dejlige Jul!“). Ennfremur er lagið ti)
í enskum sálmasöngsbókum. En þar
er ekki við það jólatexti.
Theodór Árnason.