Fálkinn - 21.06.1961, Blaðsíða 11

Þessi mynd var tekin af „E1 Grillo“, þegar það var að sökkva, skömmu eftir að
loftárás hafði verið gerð á það og sprengja sprakk rétt fyrir framan það.
I þessari grein er rifjuð upp ein af
mörgum sögum, sem gerðust hér á stríðs-
árunum, — sagan um brezka olíuskipið
ekki um það hugsað á stríðsárunum,
heldur aðeins sett flotmerki framan og
aftan við skipið, sæfarendum til við-
vörunar, enda þótt öll skip hafi getað
flotið yfir hið sokkna skip. Þó olli það
ýmiss konar vandkvæðum og festu
ýmis skip, þeirra á meðal Súðin gamla,
akkeri í því og missti þau.
Seyðfirðingar undu því illa, að eng-
in merki sáust um það, að þetta mikla
olíuskip, sem lá á fjarðarbotni við bæj-
ardyr þeirra, yrði fjarlægt. Þeim þótti
margvíslegur skaði að því og það
skemma höfn þeirra þannig að hún
yrði af siglingum og þætti torfærari
en ella. Þeir vöktu máls á þessu við
yfirvöldin og 1947 gerðu þeir formlega
skaðabótakröfu, töldu að olía streymdi
þá enn úr skipinu, og vildu fá það tafar-
laust fjarlægt. Ekki bar þessi fyrsta
krafa árangur og í janúar 1948 gerðu
Seyðfirðingar enn kröfu um 1 200 000
krónur í skaðabætur og barst svar Breta
við þeirri kröfu eftir mitt ár. Þeir töldu
enn, að þjörgunartilraunir mundu of
dýrar og neituðu að senda mann til að
athuga skipið, þar eð nægileg athugun
hefði farið fram skömmu eftir að það
sökk. Þeir buðust nú til að afsala sér
skipinu og þeirri olíu, sem kynni að vera
í því, og var skipið þannig eign innlendra
aðila eftir að það hafði legið um margra
ára skeið á fjarðarbotni.
Nú gerðist ekkert í málinu og opin-
berir aðilar virtust ekki ætla að gera
frekari ráðstafanir vegna skipsins. Þann-
ig stóð málið unz Olíufélagið hf. og Sam-
band ísl. samvinnufélaga tóku að athuga
möguleika á að bjarga annaðhvort olí-
unni úr skipinu eða skipinu sjálfu. Tók-
ust nauðsynlegir samningar til þess að
þeim athugunum gæti haldið áfram 1952.
Nú var að mörgu leyti breytt viðhorf,
enda meiri skortur á olíuskipum en
nokkru sinni og verð þeirra því hátt.
Nýjar mælingar voru gerðar á skipinu
og botninum umhverfis það, en að þeim
loknum fóru þeir Vilhjálmur Árnason,
lögfræðingur og Benedikt Gröndal, verk-
fræðingur, til Englands til að ræða við
sérfræðinga í björgun skipa. Enn var
haldið áfram athugunum og sendur kaf-
araleiðangur frá vélsmiðjunni Hamri
austur á Seyðisfjörð til að athuga skip-
ið nánar.
Niður á „E1 Grillo“ voru 43—44
metra dýpi og var þetta dýpsta köfun
sem gerð hefur verið hér á landi. Til
þess að kafa svo djúpt þurfti tvær
„Ei Griilo", sem sökk
loftdælur í stað einnar venjulega og
voru fjórir menn hafðir til að snúa
hvorri, en fjórir til að leysa af á báðum,
svo að samtals þurfti 12 manns til þess
að dæla lofti niður til kafarans. Hann
gat farið niður að skipinu á nokkrum
mínútum, var venjulega rúmlega hálf-
tíma niðri, en þurfti síðan að vera um
klukkustund á leiðinni upp aftur. Staf-
aði þetta af hinum gífurlega þrýstingi,
sem er á svo miklu dýpi og verður að
fara stig af stigi og smálétta honum af
mannslíkamanum, þegar kafarinn kem-
ur upp. Kafari leiðangursins var Grím-
ur Esteroy.
Þegar byrjað var að kafa, var í raun
réttri ekkert um það vitað, hvernig
„E1 Grillo“ væri á sig komið, hvort það
væri á réttum kili, á hliðinni eða hvolfi,
— hvort það væri mikið skemmt eða
lítið og hvort þrýstingur hefði liðað það
eða sprengt í sundur.
í fyrstu fe.rð sinni niður kom Grím-
ur niður á göngubrú yfir olíutönkum
ofan við þilfar skipsins, og var þá þeg-
ar ljóst, að það stóð á réttum kili og
í Seyðisfjörð.
var að minnsta kosti ekki allt liðað.
Hann fór síðan alls sextán sinnum nið-
ur að skipinu, fór upp og niður eftir síð-
um þess, skoðaði skrúfu og stýri og
þilfar allt. Hann gaf jafnóðum skýrslu
um athugun sína upp á yfirborðið. Sími
er í kafarabúningnum, svo að hann hafði
stöðugt samband við yfirborðið. Ekki
var mikið fiskilíf í kringum skipið á
þessum tíma árs, og sá Grímur aðeins
tvo fiska. Annar þeirra kom syndandi í
fáti beint á gler kafarakúlunnar, þegar
Grímur leit inn í flothólk á þilfari.
Niðurstöður þessarar ýtarlegu rann-
sóknar urðu í stuttu málj þær, að skip-
ið stæði á réttum kili og væri furðulega
lítið skemmt. Engar alvarlegar skemmd-
ir fundust, nema á neðanverðum stjórn-
borðsbógi skipsins. Þar hafði komið
5—6 metra rifa, allt að 20 metra breið,
þegar sprengjan sprakk framan við
skipið.
Eins og flestum mun kunnugt, tókst
ekki að ná „E1 Grillo“ upp þrátt fyrir
vænlegar horfur. Þetta 10 000 smálesta
olíuskip liggur enn á botni Seyðisfjarð-
ar og minnir okkur á atburði heims-
styrjaldarinnar síðari.
FÁLKINN