Fálkinn - 17.10.1962, Blaðsíða 13

„Það er ströng ritskoðun hérna og alls ekki hægt að
senda filmur út úr landinu með venjulegum pósti. ..“
segir Erlendur Haraldsson í bréfi til okkar. Þó tókst
honum að senda okkur grein og myndir frá Bagdad,
en þar var liann staddur er við fengum síðasta bréf.
„Ég er nú að leggja upp í all áhættusamt ferðalag til
Norður-írak, en þar er borgarastyrjöld .. segir hann
ennfremur. — Hér birtist síðari grein Erlendar úr ríki
Nassers, en næsta grein nefnist: Frá Beiruth til Amman.
algeng sjón, berfætta menn á götunum.
Einnig er það algengt að sjá menn ríð-
andi ösnum, og er það a. m. k. í efra
Egyptalandi merki þess, að viðkomandi
sé kominn í sæmileg efni, svona líkt og
hafi maður eignast einkabíl heima á
íslandi. Hér ganga auðvitað nær allir
, um jakkalausir vegna hitans.
Lítið er um fornar minjar í Alexandr-
íu, ekki einu sinni frá blómaskeiði hell-
enismans. Hér lifðu sumir frægustu
fræðimenn fornaldar, hér mældu menn
fyrst ummál jarðar, hér var um tíma
stærsta bókasafn heims, hér skrifaði
Euklind flatarmálsfræði þá, sem enn
er kennd í enskum skólum og hér elsk-
uðust Antóníus og Kleópatra svo heitt,
að frægt er ætíð síðan.
í Alexandríu lifðu sumir mestu spek-
ingar fornaldar, t. d. Ammoníus Sakkas
og öðlingurinn Platonius, sem gaf plat-
ónismanum gimsteinakrónu sína. Er
furðulegt hve rit þess merka og ein-
stæða heimspekings eru lítið lesin, þótt
myndríkt mál hans sé sem tærasti skáld-
skapur, en hugsunin rökrétt og föst eins
og bezt gerðist meðal hinna fornu
grísku heimspekinga. Engin rit hinna
hellensku spekinga eru jafn góð lesn-
ing og verk Plótínusar, nema ef vera
skyldi meistarans Plató.
Nú standa aðeins ein eða tvær súlur
til minja um hina fornfrægu lærdóms
* og menningarborg, sem vafalaust hefur
í fræðilegum efnum gefið nútímanum
meira en nokkur önnur borg fornaldar.
Frá tímum fornegýpta eru engar minjar
’ enda borgin fyrst stofnuð og reist af
Alexander mikla. Halda því flestir beint
til Kairó eða Luxor, en mörgum finnst
þá fyrst komið til hins eiginlega
Egyptalands.
Luxor er um 900 km. frá Nílarósum.
Þar stóð áður ein frægasta höfuðborg
hins forna Egyptalands, ,,Þeba“, „borg-
in með hundrað hliðin“, eins og Hómer
kvað segja í Illiónskviðu. Þegar í forn-
öld var borgin fræg um allan hinn
þekkta heim fyrir óviðjafnanlegar
byggingar og mikið sótt af ferðamönn-
um. Það eru þessar sömu byggingar —
eða a. m. k. það sem enn stendur uppi
af þeim —, sem menn koma aðallega
til að skoða enn þann dag í dag. Sjálf
hin forna höfuðborg, sem talið er að
hafi um tíma haft um eina milljón íbúa,
er löngu horfin, enda byggð úr leir að
egypzkum sið.
Nú er þarna við fljótið Níl um 30 þús.
íbúa bær, en uppi standa meira og
minna heillegar þær byggingar, sem
hinir voldugu konungar létu reisa úr
steini löngu fyrir veldisdaga Grikkja.
Að auki er þar fjöldi konunga og hirð-
mannagrafa, sem höggnar voru í jörðu
við rætur granítsfjalls, sem liggur
nokkur hundruð metra vestan Nílar
frá núverandi Luxor. f jarðhýsum þess-
um voru múmíur og ýmsar gersemar
faraóanna og fleiri manna geymdar.
Grafhýsi hinna voldugustu þeirra eru
engin smásmíði að stærð, sum ná að
meðtöldum göngum um 240 metra inn
í bergið og allt að 50 metra niður fyrir
inngangsdyrnar. Allir vegir eru þaktir
helgiletri (híróglífum), guðamyndum
og myndrænum lýsingum á lífi viðkom-
andi manna og ferðinni um dánarheima.
Flúr þetta er allt í litum og mjög vel
og nákvæmlega unnið.
í „dali konunganna“ er vitað um 64
grafhýsi, en aðalsmenn og drottningar
voru jarðaðar annars staðar í nágrenni,
og eru grafir þeirra mun fleiri en faraó-
anna. Flestar eru grafir þessar fá tím-
um nýja ríkisins svonefnda (ca. 1600—
1100 f. Kr.), en áður hafði tíðkazt að
varðveita múmíur kounganna í pýra-
midum, og til eru fjölmargir slíkir
pýramídar frá því um 2800 f. Kr.
Þótt margt megi segja um lífið og
braginn í hinum egypzku borgum nú-
tímans, þá leitar hugurinn alltaf til
hinna fornu minja, svo furðuleg og
eftirminnileg eru þau, þó flest séu ekki
nema svipur hjá sjón miðað við glæsi-
leik þeirra, meðan þau stóðu heil og
óskemmd bæði af mönnum og tímans
tönn. Grafhýsi, sem fundizt hafa á
þessari öld, eru þó til algerlega ó-
skemmd.
Kraftaverk í báðum merkingum
orðsins, er það orð, sem í hugann kem-
ur, þegar staðið er við hinar fornu
minjar. Svo tröllaukin eru sum þessara
mannvirkja, að okkur, sem vön erum
orðin risaverkum nútímatækninnar,
rekur samt í rogastanz. „Svo tilkomu-
mikið hafði ég aldrei hugsað mér þetta,"
er hið venjulega viðltvæði ferðamanna.
Engu er líkara en hinir fornu snill-
ingar hafi handleikið tuga tonna stein-
hellur jafnléttilega og væru þær úr
plastefni nútímans. Karnakmusterið í
Luxor er eitt hinna ógleymanlegu
furðuverka, stórkostleg smíð, ekki að-
eins að stærð heldur einnig að stílfeg-
urð og skipulagi. Þar má sjá stærstu
óbelísku, sem stendur á egypzkri grund
Framhald á bls. 32.