Fálkinn - 20.02.1963, Blaðsíða 9

afturhvörf sem þeir í innri missjóninni
prédika, þetta var ósköp einfalt mál.
Ég hef alla tíð trúað eins og lítið barn,
jafnvel þegar ég var í guðfræðideild-
inni. Já, ég trúi því að hver maður hafi
sinn verndarengil, sem vakir yfir
honum. Efnishyggjan var rík í mönn-
um þegar ég var að alast upp, líka
með guðfræðingum, það var reynt að
útskýra kraftaverkin og leyndardóma
kristninnar.
— Þú hefur fljótlega farið suður til
náms?
— Ég er fæddur að Staðarbakka í
Miðfirði, seinna varð pabbi prestur á
Melstað. Hann dó 46 ^ ára gamall frá
okkur tíu börnunum. Ég var elstur og
stundaði vegavinnu á sumrin, lauk þó
gagnfræðaprófi og stúdentsprófi árið
1915. Það var mannvænlegur hópur
sem þá útskrifaðist, dr. Helgi Tómas-
son, Kristinn Ármannsson rektor, dr.
Níels Dungal og Katrín Thoroddsen.
Það gerðist ekkert í skóla, allt fór prúð-
mannlega fram. Engin ólæti. Ég sat
eins og brúða öll skólaárin, ég var ekki
í neinum vandræðum með það, þung-
lamalegur ofan úr sveit.
— Þú kynntist skáldakynslóðinni
sem þá var að vaxa úr grasi?
— Ég kenndi Halldóri Kiljan dönsku
undir gagnfræðapróf, kenndi honum
ágæta dönsku. Þá var hann 12—14 ára,
góður nemandi, hann var ákaflega gáf-
aður enda er hann ramm-menntaður
þótt hann ætti bágt með stærðfræðina
á sínum tíma. Enda gefur hann ungum
rithöfundum þetta heilræði: „Lærðu
latínu!“ Það má ýmislegt ráða af því
svari.
— Þú hefur verið tungumálamaður,
séra Halldór?
— Ég fór til Kaupmannahafnar að
læra hebresku og grísku eftir stúdents-
próf en ég stundaði aðallega heimspeki-
nám. Ég tók ágætiseinkunn í heimspeki,
enda hef ég alltaf fyrst og fremst verið
heimspekingur að eðlisfari og gáfna-
fari. Þó kom ég upp í Webers-lögmál-
inu á prófinu, það fjallar um ljósið og
á lítið skylt við heimspeki. En ég lagði
litla rækt við hebreskuna, ég þekki
ekki lengur hebresku stafina, aftur á
móti kann ég dálítið í rússnesku og
ítölsku. Ég er nú heldur þunnur í latínu
og þarf alltaf að halda fingrunum við
þegar ég les hana, þó hélt ég einu sinni
fyrirlestur á latínu. Hins vegar fór ég
snemma að læra esperanto og það tala
fáir betur það mál í heiminum, ég tala
eins og innfæddur. Það er lífsnautn að
tala esperanto, maður elskar hana engu
síður en íslenzkuna. Ég hef þýtt
Skugga-Svein á esperantó og hann var
leikinn á „eins konar sæluviku esperan-
tista í Helsingjaeyri“ Þar var fólk
af 16 þjóðum. Og þar hélt ég snjallan
og góðan fyrirlestur um Halldór Kiljan.
Ég hef alla tíð verið aðalsálusorgari
Kiljans.
— Þú kynntist fleiri skáldum á
skólaárunum?
— Ég kynntist vel Stefáni frá Hvíta-
dal, við vorum góðir vinir alla tíð. Ég
kynntist líka Jóhanni Jónssyni sem
orti Söknuð. Hann var glæsilega gáf-
aður. Ég kenndi honum stærðfræði
undir stúdentspróf og hann kunni hana
ágætlega. Hann varð bara svo nervös
á prófinu að allt fór út um þúfur. Rétt
áður hafði hann þulið mér réttar úr-
lausnir á sama dæmi niðri á Hressing-
arskála. Jóhann var ágætur upplesari
og skáldæðin var frjó og ólgandi. Hann
gat dregið upp fyrir okkur í stuttu
máli afskaplega fallegar skáldsýnir —
heilu leikritin. En heilsuleysið dró úr
honum allan mátt, hann dó fyrir aldur
fram. Við vorum saman í stúkunni
Mínervu, það var menntamannastúka í
þá daga.
— Ert þú stúkumaður mikill, séra
Halldór?
— Ég er nú hræddur um það. Ég
er heiðursfélagi í Stórstúku íslands og
fór einu sinni fótgangandi um allt ís-
land, frá Borgarnesi og norður um og
allt til Hornafjarðar og flutti fyrir-
lestra. Síðan ríðandi til Reykjavíkur.
Ég hafði ýmislegt annað í huga í ferð-
inni, ég var að svipast um eftir fallegri
stúlku. Það urðu ýmsar á vegi mínum,
en engin ómótstæðileg. Það var seinna.
Það var ekki fyrr en 1920. Þá var ég
á ferð með Halldóri Kiljan um Breiða-
fjörð. Það var á sólbjörtum sumardegi
að við komum að Hvallátrum. Þar er
geysihár túngarður. Við Halldór vorum
að spranga um hlaðið og ég fór upp
á túngarðinn, bar mig stásslega og hafði
montprik í hendi. Þá sé ég hvar verið
er að mjólka tvær kýr. Ég fór að huga
nánar að þessu og sé þá hvar þessi
kvengyðja situr undir annarri kúnni
og fatan orðin full af mjólk. Stúlkan
lítur til mín og varð mér þá svo mikið
um að ég datt ofan af garðinum, en
kýrin kipptist við og hvarf út í veður
og vind en mjólkin flóði um völlinn.
En síðan höfum við Lára varla vikið
hvort frá öðru. Við giftum okkur rétt-
um þremur árum eftir þetta. Já, síðan
hef ég ekki losnað við hana.
Framh. á bls. 28.
JÖKULL JAKOBSSON RÆÐIR VIÐ SÉRA HALLDÖR KOLBEINS
fXlkinn 9